Książka: Czarnobylska modlitwa: Kronika przyszłości

"Dużo przeżyli. Pamiętają wojnę, powojenny głód, lata stalinizmu, sens XX Zjazdu... Są dorośli. Są rozważni. Wiedzą, że ich praca nie tylko pozwala zajrzeć do tajemnic jądra atomu, lecz że przy tym jest to praca pewna, stabilna, potrzebna. I będzie potrzebna zawsze. Wiadomo, jaka jest rola fizyki w dzisiejszym świecie. To znaczy – ich rola"[1]. Tak pisała o zawodzie fizyka w roku 1972 Hanna Krall w swoim zbiorze reportaży "Na wschód od Arbatu". Fizycy radzieccy byli elitą ówczesnego świata na...

Minuta ciszy. Akt zbiorowego działania, podejmowany dla uczczenia pamięci zmarłych, związanych z jakimś określonym miejscem czy wydarzeniem. Także ofiar masowej katastrofy. Także bohaterów, narażających własne zdrowie i życie w misji niesienia pomocy innym. Nie ma wątpliwości, że mogłaby ona poprzedzać rozpoczęcie rozważań na temat treści „Czarnobylskiej modlitwy”. Jednak może się zdarzyć, iż chcąc coś o tej książce powiedzieć, stwierdzimy, że minuta to za mało; że najchętniej trwalibyśmy w tym ...

26 kwietnia 1986 roku wydarzyła się największa katastrofa jądrowa w dziejach świata. Wybuch reaktorów doprowadził do potężnego skażenia, lecz skutki tragedii były utrzymywane w tajemnicy przed obywatelami Związku Radzieckiego z obawy przed paniką, jaka wybuchłaby po rozprzestrzenieniu się informacji. Nadawano propagandowe komunikaty, podawano zafałszowane dane odnośnie do stopnia skażenia (skażenie żywności mierzono dozymetrami do badania skażenia tła) i uspokajano mieszkańców kraju, wmawiając i...

Kilka lat temu widziałam w telewizji popularnonaukowy film dokumentalny o deformacjach ciała u dzieci urodzonych po katastrofie w Czarnobylu, w którym spiker spokojnym i rzeczowym głosem tłumaczył mechanizmy powstawania tych zniekształceń. W lipcu tego roku odwiedziłam Muzeum Czarnobyla w Kijowie. W środku: makieta elektrowni z technicznym wyjaśnieniem mechanizmu powstania awarii, biogramy ludzi, którzy tam zginęli, mapy ilustrujące zasięg promieniowania na Europę, kilka eksponatów. Trochę l...

"26 kwietnia 1986 o godzinie pierwszej minut dwadzieścia trzy i pięćdziesiąt osiem sekund seria wybuchów obróciła w ruinę reaktor i czwarty blok energetyczny elektrowni atomowej w położonym niedaleko granicy białoruskiej Czarnobylu. Katastrofa czarnobylska była najpotężniejszą z katastrof technologicznych XX wieku".

Dwadzieścia lat później Swietłana Aleksijewicz wróciła do Czarnobyla. Rozmawiała z ludźmi, dla których ten dzień był końcem świata, którzy żyć nie powinni, ale przeżyli i żyją, bo żyć trzeba. A oni opowiedzieli jej o tym, co wydarzyło się wtedy, i o tym, co jest tam dziś. O ponad dwóch milionach Białorusinów, których zapomniano przesiedlić poza strefę skażoną, o dzieciach bez włosów, o zwierzętach o smutnych oczach, które zamieszkały w porzuconych domach, o dziwnych stworach, które pojawiły się w rzekach i lasach. I o tym, że mimo wszystko ludzie chcą być szczęśliwi.

Podobnie jak w książce o radzieckich żołnierkach, wybitna białoruska dziennikarka stawia nas wobec bezlitosnej prawdy. To książka o apokalipsie, która nastąpiła pewnej kwietniowej nocy tuż za naszą wschodnią granicą.


"Aleksijewicz jest mistrzynią w opisywaniu historii Związku Radzieckiego. Tym razem pisze nie tylko o Czarnobylu, ale także pasjonująco opowiada o ostatnich dekadach ZSRR. Historię układa z narracji ludzi, którzy w Czarnobylu toczyli śmiertelną walkę i mieli pozostać anonimowi. Aleksijewicz upomina się o nich i daje świadectwo o jednej z ostatnich wojen ZSRR: wojnie z atomem, nad którym radzieccy inżynierowie stracili kontrolę i który mógł zabić setki tysięcy ludzi w Europie".

Małgorzata Nocuń, redaktorka dwumiesięcznika "Nowa Europa Wschodnia"


"Przez kilkanaście lat znakomita reporterka Swietłana Aleksijewicz dokumentowała losy ludzi i zwierząt żyjących na ziemi skażonej po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Stworzyła do głębi wstrząsający obraz nie tylko samej tragedii (która najbardziej dotknęła Białoruś), lecz także istoty zwanej homo sovieticus: bezgranicznie oddanej państwu i lekceważącej siebie; bardziej przerażonej możliwą reakcją zwierzchnika niż promieniowaniem jądrowym; bezlitośnie wykorzystywanej przez moloch władzy i bezgranicznie wobec niej bezradnej. Jest to też książka o ogromnej miłości: miłości mężów i żon, ale też miłości człowieka do ziemi, na której się urodził. Ta książka to mistrzowsko skonstruowany pomnik ofiarom Czarnobyla; pomnik, przed którym powinien pokłonić się każdy z nas".

Krystyna Kurczab-Redlich

[Wydawnictwo Czarne, 2012]

Obstawiałam Aleksijewicz do Nobla od jakiegoś czasu, ze względu na upolitycznienie tej nagrody. Był to typ w ciemno, bez żadnej lektury. "Czarnobyl" czytałam przez kilka miesięcy, nie da się czytać tej książki szybko. Bo jest przerażająca i przejmująca. I jej lektura aż boli. Ale literacko – to nie jest to, czego się spodziewałam. Cieszyłam się, że wreszcie reportaż dostał Nobla. Miał to jednak być reportaż jak te Kapuścińskiego. Aleksijewicz nie pisze (moim zdaniem) reportaży. Ona po prostu not...