Książka: Kadysz za nienarodzone dziecko

Pierwszym moim zetknięciem z twórczością Imre Kertésza był "Los utracony". Bohater tej powieści to nastoletni chłopiec, który, niczego nieświadomy, trafia do Oświęcimia, stamtąd do Buchenwaldu i dalej, do mniejszego obozu pracy w Niemczech. Wypowiada on tam słowa, od których nie mogłam się długo uwolnić. Na widok Buchenwaldu mówi: "Chciałoby się jeszcze pożyć w tym pięknym obozie koncentracyjnym"[1]. Po powrocie na Węgry chłopak próbuje żyć dalej, normalnym trybem, przekonuje sam siebie i dzienn...

Po "Kadysz za nienarodzone dziecko" sięgnęłam trochę ze snobizmu (warto mieć opinię na temat Noblisty), ale też i trochę z powodu tytułu, intrygującego w świetle publicznych debat o narodzonych i nienarodzonych. Okazało się, że Kertész ma tu wiele do powiedzenia. Książka jest spowiedzią dojrzałego mężczyzny, nieodwracalnie naznaczonego piętnem Holokaustu. Jest próbą wytłumaczenia "nienarodzonemu", dlaczego nie przyszedł na świat. A wytłumaczenie wydaje się dość proste i bynajmniej nie ma nic...

"Kadysz za nienarodzone dziecko" to wewnętrzna spowiedź człowieka niosącego przez całe dorosłe życie przytłaczający ciężar wspomnień własnego ponurego dzieciństwa, żydowskiego pochodzenia i Holocaustu. Co zaskakujące, lata międzywojenne i to, co pozostało w nich z czasów monarchii austro-węgierskiej, uznawanej powszechnie za krainę oświeconej szczęśliwości, jawią się tu w barwach niemal równie mrocznych jak koszmar Auschwitz. Kertész - i jego bohater - próbuje jednak źródeł tego mroku szukać w sobie, a za dziecko, którego nie miał odwagi powołać do życia, zmawia swą opowieścią kadysz, żydowską modlitwę za zmarłych.


[Wydawnictwo W.A.B., 2003]