por. dyskusja i wpisy w temacie: Książki ateistyczne i antyateistyczne

= = = = = = = =

"Z perspektywy Polski dyskusja na temat wiary i religii zawęża się zwykle do wiary katolickiej, mamy więc wrażenie, że krytyka religii apologetów Nowego Ateizmu, Richarda Dawkinsa (2008), Daniela Dennetta (2006), Sama Harrisa (2006), Christophera Hitchensa (2009) i innych to atak na Kościół Katolicki. W wielu regionach i krajach świata, w których zdarzyło mi się mieszkać – w Japonii, Kalifornii czy Singapurze – katolicyzm jest religią dość egzotyczną, o której przeciętny człowiek prawie nic nie wie. Na świecie istnieje około 10.000 religii i wyznań, encyklopedia religii świata (Macmillan Reference, red. L. Jones, wyd. 2, 2004) ma 14 tomów i liczy ponad 11 tysięcy stron. W obrębie samego chrześcijaństwa można znaleźć niesłychaną różnorodność wyznań, opierających się na odmiennych wyobrażeniach o naturze ludzkiej, od liberalnych po bardzo konserwatywne."

"W tej sytuacji nie należy się na nowy ateizm obrażać tylko zdecydowanie odciąć od poglądów fundamentalistycznych. Najważniejsze religie teistyczne nie uczyniły tego w dostatecznym stopniu pozostawiając szerokie pole do popisu krytykom. Sam Harris podkreślał wielokrotnie, że jego krytyka dotyczy fundamentalistycznych postaw religijnych (Harris, 2006). Wokół każdej religii istnieje otoczka wierzeń zupełnie nieracjonalnych. Niektóre z nich, takie jak magia czy astrologia, były systematycznie krytykowane przez Kościół Katolicki, niezbyt jednak skutecznie, bo myślenie magiczne nadal jest powszechne. Inne nieracjonalne poglądy są przez Kościół nadal życzliwie tolerowane, a przynajmniej ignorowane."

"Zadaniem nowego ateizmu jest walka z przesądami. Religie aspirujące do miana racjonalnych powinny w tym pomagać."

Źródło: Włodzisław Duch - Nauki przyrodnicze a nowy ateizm, Neuronauki i Natura Ludzka https://archive.org/details/NeuronaukiINaturaLudzk​a

= = = = = = =

Tezy z części E ww. artykułu "Katolicki obraz natury ludzkiej i nauki kognitywne" była szeroko dyskutowana na Katolickim forum Kleofas: temat "Czy Syn Człowieczy znajdzie wiarę… w cywilizacji informatycznej" od czerwca 2015 i trwa nadal http://teologia.deon.pl/category/dyskusje-miesiaca/czy-syn-czlowieczy-znajdzie-wiare-w-cywilizacji-informatycznej/

Na marginesie - interpretacja Ofiary wg ks. prof. W. Hryniewicza (z komentarza pod dyskusją http://teologia.deon.pl/katolicki-obraz-natury-ludzkiej-i-nauki-kognitywne/#comments )

"To nie obrażony ludzkimi grzechami nieskończony majestat – Bóg Ojciec – wydał Jezusa na śmierć, aby uśmierzyć swój gniew i zadośćuczynić boskiej sprawiedliwości i aby dać się w ten sposób, za cenę krwi, przebłagać. JEZUS NIE JEST OFIARĄ DLA ZADOŚĆUCZYNIENIA BOGU ZA GRZECHY ŚWIATA. Jeżeli już chcemy posługiwać się kategorią ofiary, powiedzmy na odwrót: to On, JEZUS, JEST OFIARĄ ZŁOŻONĄ PRZEZ BOGA OJCA „DLA NAS I DLA NASZEGO ZBAWIENIA” (słowa z Credo nicejsko-konstantynopolitańskiego). Jego śmierć jest wstrząsającą diagnozą sytuacji ludzkości, apelem na całe dzieje ludzkie, aby nie zadawać cierpienia innym i nie wyniszczać się wzajemnie.
Jezus jak Dobry Pasterz oddał swoje życie „za owce” (J 10, 15). Wypełnił swoją zbawczą misję „do końca” (J 13,1), aby uzdrowić chorą ludzką wolność i wprowadzić w dzieje świata nową energię, pociągającą jak Wielki Magnes (metafora!) ludzi ku Ojcu wszechświata, przeobrażającą wzajemne relacje między ludźmi oraz między ludźmi i Stwórcą. Taki jest SENS DZIEŁA OCALENIA I ZBAWIENIA. Bóg nie jest Bogiem zniszczenia, ale przeobrażenia świata, „Bogiem nadziei” i „Bogiem pokoju” (Rz 15,13.33). Chcąc przemieniać ludzki umysł oraz „inteligentne serce” (tak je określał nieżyjący już, wybitny francuski teolog prawosławny Olivier Clément) nie posługuje się przemocą. On zaprasza, pociąga na różne sposoby, nawet za cenę śmierci Jezusa, aby przez to wolność wychować, przemienić i ją ocalić, żebyśmy nie podejmowali tragicznych decyzji, które zniszczą nas samych i innych."

= = = = = = =

„Ale wracając do kłopotów z teologiczną interpretacją nowych danych naukowych, powiem coś więcej: w tej chwili następuje ogromny postęp w dziedzinie określanej po angielsku neuroscience, zajmującej się funkcjonowaniem mózgu, procesem tworzenia się obrazów, istotą świadomości, możliwością sztucznej inteligencji, problemem relacji umysłu do mózgu (mind-body problem). Przepowiadam, że jeśli była sprawa Galileusza, jest sprawa Darwina, to prędzej czy później będzie sprawa neuroscience. Jeśli Kościół się do niej nie przygotuje, czeka nas kryzys jeszcze większy niż za czasów Galileusza. Już w tej chwili Kościół powinien kształcić zastępy fachowców. Inaczej w teologii pozostaniemy w czasach przedpotopowych. Poza tym stawianie czoła nowym wyzwaniom może sprawić, że teologia stanie się dziedziną fascynującą dla współczesnego człowieka.”
M. Heller w wywiadzie dla "Tygodnika Powszechnego", 13 lipca 2008

= = = = = = =

dr Justyna Herda:
1. " Walczący ateizm brytyjski – Richarda Dawkinsa krytyka wiary religijnej i Boga"
https://www.kul.pl/files/57/roczniki_filozoficzne/​2011_59_2/115_herda.pdf
2. "Richarda Dawkinsa koncepcja uniwersalnego darwinizmu a próby naturalistycznego wyjaśniania kultury"
http://philpapers.org/rec/

= = = = = = =

Robert C. O’Connor Nauka przed sądem: analiza racjonalności naturalizmu metodologicznego
http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2014.t.11/art.04.pd​f

= = = = = = =

"Najbardziej ucieszyłbym się, gdyby moja książka o Jezusie była czytana również przez zatroskanych ateistów i poszukujących agnostyków. Albowiem z nimi o wiele łatwiej jest rozmawiać aniżeli z ludźmi, którym wszystko jest obojętne. Osobom, które zwątpiły w chrześcijaństwo, chciałbym powiedzieć: Nie patrzcie najpierw na tych, którzy wykorzystywali lub wypaczali wiarę chrześcijańską. Spójrzcie na tych, którzy wiarę tę urzeczywistniali. I spójrzcie przede wszystkim na podstawowe dokumenty chrześcijaństwa, na przykład na Jezusowe Kazanie na górze."
Z przedmowy autora do polskiego wydania Jezus z Nazaretu: Czego chciał Kim był (Lohfink Gerhard)

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Przeczytane:

Sens życia i sens wszechświata (Heller Michał (ur. 1936))
Zarówno tytuł, jak i podtytuł (Studia z teologii współczesnej) mogą być nieco mylące. Praca jest bowiem skierowana "do tych wszystkich ludzi, którzy swoją religijną wiarę chcieliby zharmonizować ze współczesną nauką i współczesnymi tendencjami myślowymi". Mamy tu sporo filozofii nauki, logiki, matematyki i fizyki. Moje szczególne zainteresowanie wywołała próba pogodzenia monizmu materialistycznego z doktryną katolicką (w której dominuje dualizm). Jeśli ktoś jest zainteresowany dokładniejszym omówieniem książki - odsyłam do recenzji (pisanej z punktu widzenia ateisty) na stronie: http://www.kulturaswiecka.pl/node/921

Moralność mózgu: Co neuronauka mówi o moralności (Churchland Patricia S.)
Książka ważna poprzez dokonanie przeglądu tego, co wiemy w zakresie neurobiologii w powiązaniu z zachowaniami społecznymi (m.in. rola oksytocyny, wazopresyny, neuronów lustrzanych, genów). Autorka pisze przystępnie. Jednak jestem rozczarowany zdecydowanie zbyt małą ilością miejsca poświęconą kwestiom filozoficznym (relacja ok. 250 stron neurobiologi na 80 stron filozofii). Tym bardziej, że we wstępie stwierdzono, że obecne ustalenia nauk neurobiologicznych eliminują szereg tez filozoficznych. Niestety mamy "tylko" odniesienia do Kanta, Benthama, Milla, Rawlsa i Singera.

Blaski i cienie pracy mózgu: O miłości, sztuce i pogoni za szczęściem (Zeki Semir)
Tytuł adekwatny do treści. Autor – twórca pojęcia neuroestetyka – analizuje pracę naszych mózgów. Wyodrębnia pojęcia wrodzone i nabyte. Następnie analizuje literaturę i sztukę w poszukiwaniu potwierdzenia swych tez. Na przykład w odniesieniu do tego, dlaczego w wielu kulturach powtarza się motyw nieszczęśliwej i niespełnionej miłości kochanków, których połączyć może jedynie śmierć. Ciekawa pozycja.

Stworzenie i początek Wszechświata: Teologia - Filozofia - Kosmologia (Pabjan Tadeusz, Heller Michał (ur. 1936))
Nawet nie sposób ogarnąć jak wiele destrukcyjnej roli wobec Chrześcijaństwa odegrały infantylne obrazy typu: „Pan Bóg to stary dziadek z siwą brodą, który w 7 dni stworzył kwiatuszki, zwierzątka i Ciebie”. Nie można się dziwić, że większość ateistów ma potem wykrzywiony wizerunek religii. Nie pomaga również brak elementarnej wiedzy naukowej u duchownych i katechetów. Ta książka, pokazuje prawdziwy obraz teologii w odniesieniu do aktu stworzenia w świetle dokonań nauki (kosmologii, ewolucji). Lektura obowiązkowa (szczególnie dla ww. grup)!

Poznam sympatycznego Boga: Moje flirty z istotami wyższymi (Weiner Eric) - dla rozluźnienia :)
Humor opisu niezbyt mi odpowiadał, ale poszukiwania religijne żydowskiego ateisty - dezorientacjonisty w ostatecznym rozrachunku okazały się być bardzo ciekawe. Na dodatek książka, mimo, że w gruncie rzeczy ateistyczna, uczy szacunku wobec innych ludzi i ich wierzeń, jakiekolwiek by one nie były. To takie lektury powinny poznawać dzieci wychowywane przez ateistów, a nie ziejące nienawiścią gnioty typu Jak Jeżyk z Prosiaczkiem Boga szukali i co z tego wynikło (Schmidt-Salomon Michael, Nyncke Helge)

Religia bez Boga (Dworkin Ronald)
Interesująca pozycja, daleka od utartych schematów. Dworkin jest przede wszystkim filozofem prawa i antypozytywistą. Uważa, że ateista może być człowiekiem religijnym uznając istnienie sensu życia i piękna wszechświata. Esej jest najbardziej interesujący gdy zahacza o kwestie prawne np. rozumienie religijności w prawodawstwie (czy wyznawcom Mamony należy się ochrona prawna?). Wszystko napisane bez agresji charakterystycznej dla naturalistycznego, "Nowego Ateizmu" przez co czyta się bardzo przyjemnie.

Nauka i religia: Czy można je pogodzić? (Plantinga Alvin C., Dennett Daniel C. (Dennett Daniel Clement))
Z całej książeczki najlepszy jest wstęp Mateusza Hohola i Łukasza Kwiatka. Plantinga lansuje wyrafinowaną teorię Boga-zapchajdziury (charakterystyczną dla amerykańskich protestantów), co mnie zupełnie nie przekonuje. Dennett dostosowuje się do niskiego poziomu dyskusji. Ani jeden, ani drugi, moim zdaniem, nie dociera do sedna problemu (sygnalizowanego we wstępie).

...i wieloryb wysadził Jonasza na ląd: Czy biblijne cuda z udziałem zwierząt mogły zdarzyć się naprawdę? (Dröscher Vitus B.)
Z początku nieźle, dalej dużo gorzej. Sprawdza się, jako zbiór ciekawostek z życia zwierząt i przypomnienie, że nasi przodkowie dokładnie i lepiej niż można się spodziewać, obserwowali przyrodę. Ocenę obniża "gazetowy" styl, powierzchowność podejścia i antropomorfizacja, a przede wszystkim sporo głupot naukowych, jakie pod koniec nawypisywał (np. nikt nie zgadza się z twierdzeniem, że większość wody na ziemi skropliła się z chmur, tylko według najbardziej prawdopodobnych hipotez albo wypłynęła spod skorupy ziemskiej, albo pochodzi z asteroid; no i nieprawdą jest, że od czasu pojawienia się człowieka nie stwierdzono powstawania nowych gatunków). Na dodatek strasznie wkurzyła mnie tłumaczka w przypisach wylewająca swe idiosynkrazje.

Filozofia przypadku (Heller Michał (ur. 1936))
moja recenzja Racjonalny przypadek

Bóg nie jest wielki: Jak religia wszystko zatruwa (Hitchens Christopher (Hitchens Christopher Eric))
moja recenzja Jak pan Hitchens z religią wojował

Małpy i filozofowie: Skąd pochodzi moralność? (Waal Frans de)
moja recenzja Moralny jak małpa?

Odczarowanie: Religia jako zjawisko naturalne (Dennett Daniel C. (Dennett Daniel Clement))
czytatka: Jak Daniel Dennett religię odczarowywał - luźne rozważania

Bóg i nauka: Moje dwie drogi do jednego celu (Brotti Gulio, Heller Michał (ur. 1936))
Wszechświat jest tylko drogą: Kosmiczne rekolekcje (Heller Michał (ur. 1936))
Naukowiec w kołysce: Czego o umyśle uczą nas małe dzieci (Gopnik Alison, Meltzoff Andrew N., Kuhl Patricia K.)


Do przeczytania:
Dawkins Richard
Harris Sam
Jak działa Bóg? (Edwards Denis)
Bóg, wolność i zło (Plantinga Alvin C.)
Zdumiewająca hipoteza czyli Nauka w poszukiwaniu duszy (Crick Francis)
Istota człowieczeństwa: Co sprawia, że jesteśmy wyjątkowi? (Gazzaniga Michael S.)
Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?: Neuronauka a istnienie wolnej woli (Gazzaniga Michael S.)
Od mózgu do umysłu: Jak powstaje nasz wewnętrzny świat (Frith Chris (Frith Christopher Donald))
Tajemnica świadomości: Ciało i emocje współtworzą świadomość (Damasio Antonio)
Umysł: Krótkie wprowadzenie (Searle John R.)
Wyjaśnić umysł: Struktura teorii neurokognitywnych (Hohol Mateusz)
Jakie argumenty ma nowy ateizm? Krytyczna dyskusja (Lohfink Gerhard)
Biblia w ręku ateisty (Eilstein Helena)
Dar Karola Darwina dla nauki i religii (Ayala Francisco Jose)
I człowiek stworzył bogów...: Jak powstała religia? (Boyer Pascal)
Czy przed Wielkim Wybuchem był Bóg? (antologia; Benford Gregory, Calvin William H., Coyne George V. i inni)