Książka: Stroma ściana

Mogłoby się wydawać, że wspomnienia z łagrów są do siebie podobne, może nie jak dwie krople wody, ale wystarczająco, by ograniczyć się tylko do jednej lektury. Ale to nie jest prawda. "Inny świat", "Archipelag Gułag", "Opowiadania Kołymskie", by wymienić tylko te najbardziej znane, różnią się od siebie pod wieloma względami, a u źródeł tych różnic stoją zarówno względy formalne, jak i inne doświadczenia oraz poglądy każdego z autorów. Dotyczy to także "Stromej drogi" Eugenii Ginzburg, dzieła zal...

Wstrząsające wspomnienia Eugenii Ginzburg (1904 lub 1906-1977) z osiemnastu lat tułaczki po stalinowskich więzieniach i obozach pracy należą, obok dzieł Sołżenicyna i Szałamowa, do kanonu rosyjskiej literatury łagrowej. Pozostają one także jednym z nielicznych literackich świadectw obozowej rzeczywistości, widzianej oczami kobiety. Autorka - dziennikarka i pracownik naukowy uniwersytetu w Kazaniu, matka znanego prozaika Wasilija Aksionowa (1932-2009) - została aresztowana w otoczonym ponurą sławą roku 1937 pod pretekstem działalności kontrrewolucyjnej, a następnie jako "wróg ludu" - skazana na długoletni pobyt w obozach pracy na Kołymie. Zrehabilitowana "częściowo" w 1956 roku, powróciła do pracy zawodowej, niemało czasu poświęcając zajęciom literackim.

Swoje wspomnienia Autorka zaczęła spisywać już we wczesnych latach 50. ubiegłego stulecia, ale gotowy tekst nie miał szans na oficjalną publikację w ówczesnym Związku Radzieckim. Stał się za to swoistym "Bestsellerem" samizdatowym, budząc żywy oddźwięk w kręgach rosyjskiej inteligencji. Prawdziwy rozgłos książka zyskała po opublikowaniu na Zachodzie w 1967 r. jednocześnie oryginalnego tekstu i włoskiego przekładu (tzw. "tom pierwszy") - a w kilkanaście lat później kontynuacji wspomnień Ginzburg (1979, tzw. "tom drugi"); do dziś w niektórych edycjach zachodnich tomy te ukazują się odrębnie i posiadają niezależne od siebie tytuły. Wydania te stały się podstawą przekładów dzieła na liczne języki, a rosyjską Autorkę uhonorowano prestiżową nagrodą francuskiego Pen Clubu.

W ojczyźnie Ginzburg pierwsze oficjalne wydanie "Stromej ściany" mogło się ukazać dopiero w roku 1988, zaś w roku następnym moskiewski teatr "Sowriemiennik" przygotował adaptację sceniczną książki.

W Polsce tom pierwszy opublikowany został nakładem wydawnictwa "Czytelnik" w 1990 r.; obecne wydanie obejmuje pełny tekst dzieła.


[Czytelnik, 2009]