Poniższe cytaty pochodzą z tomu I. powieści Miasteczko Middlemarch (Eliot George (właśc. Evans Mary Ann)) w wydaniu Prószyńskiego i S-ki - w książce brak daty wydania polskiego (?).

"Miasteczko Middlemarch" bardzo bogate jest w interesujące uwagi natury filozoficznej, psychologicznej czy zdroworozsądkowej. Prócz tego niektóre z tych uwag celnie punktują przywary ludzkie, tchną humorem, ironią czy są mniej lub bardziej uszczypliwą kpinką. Miłej lektury!


"Dziwactwa i skrupuły to jakby ktoś rozsypywał szpilki, każdy boi się wtedy chodzić, siadać, a nawet jeść." [31]

"(...) powiedziała Dorotea, której opinia powstawała w tym właśnie momencie (jak to bywa z opiniami) pod wpływem gorączki poirytowania." [42]

"- Nie mogę sobie wyobrazić, bym mogła żyć bez jakichś poglądów, ale powinnam pragnąć, by wspierały się na rzetelnych podstawach; mądry mężczyzna mógłby mi wskazać te, które są najwłaściwsze, i pomógł żyć wedle nich.
- Bardzo słusznie (...). Ale życie nie jest takie proste. (...) Życie nie jest odlewane z formy: nie toczy się wedle z góry przyjętych reguł i przepisów." [54/55]

"W dzieciństwie nigdy nie lubiła się z nikim kłócić - patrzyła tylko ze zdumieniem na tych, co się z nią kłócili, myśląc, że wyglądają jak indyki, podczas gdy ona gotowa jest bawić się z nimi zaraz, jak im gniew przejdzie." [61]

"- Wiele jest rzeczy prawdziwych, które dostrzegają jedynie pospolite umysły.
- Wobec tego sądzę, że pospolite umysły są całkiem pożyteczne." [64]

"Uważając się obecnie za ignorantkę, podawała wszystkie swoje wnioski w wątpliwość. Skądże mogła mieć pewność, że jednoizbowe chaty są zaprzeczeniem chwały bożej, jeśli znający języki klasyczne mężczyźni godzą własną obojętność na takie chaty z gorliwością o tę chwałę?" [81]

"Na ogół niełatwo przychodziło mu wykładanie własnych racji; zdumiewał się, że ludzie nie rozumieją go bez gadania, bo przecież on czuje tylko to, co jest słuszne." [87]

"Doprawdy, można się dziwić, że robienie tego, na co mamy ochotę, sprawia nam, śmiertelnym płci obojga, taką przyjemność, zważywszy, ile pomyłek przy tym popełniamy." [91]

"Zawsze chcą wiedzieć, dlaczego coś się robi, a mają zbyt małą wiedzę, by zrozumieć istotę problemu, zwykle więc opierają się na swoim wyczuciu moralnym i zgodnie z nim rozwiązują sprawę." [114]

"Ludzie, którym nic nie można zarzucić, są zawsze najbardziej irytujący." [141]

"Nadto człowiek utalentowany, zdobycie go będzie czystą rozkoszą, jednym słowem, mężczyzna, który wywołał w niej nieznane dotąd uczucia i obudził autentyczne zainteresowanie, o wiele przyjemniejsze od dotychczasowych rojeń, jakimi zwykła bronić się przed rzeczywistością." [144]

"Trudne zadanie poznania duszy drugiego człowieka przekracza możliwości młodych ludzi, których świadomość składa się w głównej mierze z ich własnych pragnień." [145]

"Uważam, że lepsza jest każda ciężka praca niż udawanie, że robię coś, za co mi płacą, choć w gruncie rzeczy tego nie robię." [165/166]

"Są ludzie, którzy chętnie zgodzą się na kopniaka, byle tylko o nich gadano." [189]

"Wobec tego jak dotąd moje fantazjowanie lepiej zniosło próbę życia. (...) On uważał, że zawód lekarski musi nieuchronnie prowadzić do oszustwa. Ja twierdziłem, że wina tkwi w ludziach, którzy schlebiają kłamstwu i cudzym fanaberiom. Zamiast wygłaszać kazania o oszustwie poza domem, lepiej zdezynfekować go od wewnątrz." [208]

"(...) to przesada ulegać wszelkiej głupocie, by w zamian zyskiwać tylko wzgardę głupców, którym się ulega. (...) Najprościej jest pozwolić ludziom poznać swoją wartość, tak żeby musieli człowieka akceptować, czy im schlebia, czy nie." [209]

"Niewielu znalazłbyś mężczyzn, tak jak on rycerskich i synowsko oddanych matce, ciotce i siostrze, które przecież były dlań ciężarem i pod wieloma względami komplikowały mu życie; niewielu znalazłbyś mężczyzn, którzy nękani drobnymi, dokuczliwymi brakami umieliby z taką godnością odrzucić pokusę ubierania swoich oczywistych potrzeb w szaty wyższych konieczności." [213]

"Pozostaje niewzruszony fakt, że śmiertelnik, którego naturę poznawało się jedynie podczas krótkich wejść i wyjść, w okresie kilku rozfantazjowanych tygodni, zwanych narzeczeństwem, może się okazać jako stały małżeński towarzysz czymś lepszym lub gorszym od wyobrażeń, ale na pewno nie tym samym. (...) Po przekroczeniu progu małżeństwa oczekiwania koncentrują się na chwili obecnej. Wstąpiwszy raz w małżeńską łódź, nie sposób nie zdać sobie sprawy, że nie posuwa się ona naprzód, że morza nie widać, że - krótko mówiąc - człowiek zajmuje się badaniem stojącego stawu." [235]

"Dla osoby młodej i żarliwej trudno o kontakt bardziej przygnębiający niż towarzystwo człowieka, który poświęcił lata nauce, nie darząc nikogo i niczego odrobiną zainteresowania czy życzliwości." [237]

"Istnieje taka zazdrość, której nie potrzeba wielkiego płomienia, która nie jest nawet namiętnością, lecz śniecią wyhodowaną na chmurnym, wilgotnym ponuractwie egoizmu trawiącego człowieka." [252]

"Wszyscy rodzimy się w stanie głupoty moralnej i traktujemy świat jak dojną krowę, która ma wykarmić naszą wyjątkową osobowość." [252]

"- Ja pana bardzo lubię.
Will nie był całkiem zadowolony, przyszło mu bowiem do głowy, że pewno jego osoba mocniej zapisałaby się w jej pamięci, gdyby był nielubiany." [266]

"Wiadomo jednak, że człowiek nie może być sceptyczny wobec wszystkiego - świat stanąłby wówczas w miejscu; musimy w coś wierzyć i coś robić i jakkolwiek nazwalibyśmy to "coś", będzie ono w istocie naszym własnym wyborem, choćby się mogło zdawać, że opiera się w ogromnej mierze na cudzym." [283]

"(...) dotychczas gryzł się tą sprawą niemal tylko dlatego, że dyskwalifikowała go w oczach państwa Garthów jako człowieka bez honoru: nie zastanawiał się nad konsekwencjami, jakie poniosą, krzywdą, jaka ich dotknie wskutek jego wiarołomstwa, rzadko bowiem wyobraźnia ufnych w swoją gwiazdę młodzieńców wybiega w kierunku cudzych potrzeb. W gruncie rzeczy większość z nas wyrasta w przekonaniu, że główny powód, dla którego nie czynimy zła, nie ma nic wspólnego z istotami, które mogłyby z powodu tego zła ucierpieć." [293]

"(...) gdybyś wiedziała, jaki jestem nieszczęśliwy, zlitowałabyś się nade mną.
- Komu innemu należy się moje współczucie. Ale ludzie samolubni zawsze sądzą, że ich kłopoty są ważniejsze niż wszystko inne na świecie: dosyć się mogę tego napatrzyć codziennie." [299]

"(...) tacy zabawni są ludzie, ze swoimi złudzeniami, nieświadomi, że paradują w błazeńskiej czapce na głowie, przeświadczenie, że ich kłamstwa okrywa mgła, podczas gdy kłamstwa innych widoczne są jak na dłoni; mają się za wyjątki i choćby wszyscy inni wyglądali żółto w świetle lampy, oni jedni są na pewno różowi." [371]

"(...) żywy, młody umysł niewytrącony z równowagi emocjami znajduje pożytek w poznawaniu życia i z zainteresowaniem sprawdza własne siły." [371]

"Było to w istocie rozumowanie zakładające niewłaściwą kolejność następstw. W tym jednak okresie wszelkie sposoby rozumowania były mniej lub bardziej aprobowane przez ludzi nauki." [414]

""Gdybyśmy mieli opisać człowieka retrogresywnego w najgorszym znaczeniu tego słowa, musielibyśmy powiedzieć, że jest to ktoś, kto nazywa siebie reformatorem naszego ustroju, podczas gdy każda dziedzina, za którą jest bezpośrednio odpowiedzialny, przedstawia obraz upadku. Filantrop, który nie może znieść, by powieszono jednego łotra, natomiast wcale się nie przejmuje, że pięciu uczciwych dzierżawców niemal głoduje; człowiek, który podnosi głos przeciw korupcji, a wydzierżawia swoje farmy za zdzierczy czynsz (...); wszyscy jednak znamy dowcipną definicję filantropa: człowiek, którego miłosierdzie rośnie proporcjonalnie do odległości podniesionej do kwadratu."" [448]

"Staram się nie mieć pragnień, które dotyczyłyby wyłącznie mojej osoby, gdyż mogłoby się okazać, że nie są dobre dla innych, a ja i tak mam zbyt wiele." [459]

"(...) strata, jaką ktoś ponosi wskutek tego, że postąpiliśmy słusznie, nie może obciążać naszego sumienia." [475]

"Nazwałbym to niewłaściwą dumą, pozwalać, by poglądy jakiegoś głupca powstrzymywały cię od zrobienia dobrego uczynku. Żadnej roboty (...) nie można by należycie wykonać, gdyby się zwracało uwagę na to, co mówią głupcy. Musisz mieć w sobie, tutaj, przekonanie, że to, co chcesz zrobić, jest słuszne i nie możesz od tego odstąpić." [478]


Cytaty z drugiego tomu: Cytaty z Middlemarch, cz. II.