Książka: Dziewczyna z zapałkami

Na „Dziewczynę z zapałkami” polowałam już od dawna, mając niczym (poza wyczytaną gdzieś w prasie dwuzdaniową notką) nieuzasadnione przeczucie, że będzie to lektura niezwykła. O autorce wiedziałam tylko, że jest poetką (dobrych 30 lat temu natrafiłam gdzieś na dwa czy trzy jej wiersze, które na tyle wzbudziły moje zainteresowanie, że zapamiętałam nazwisko), że studiowała u prof. Janion i że zrobiła kiedyś do któregoś z kobiecych czasopism doskonały wywiad z Hanną Krall (niestety nie udało mi się ...

Czy można pięknie opisać banał? Czy można banałem nazwać czyjeś przetrącone, choćby na własne życzenie, życie? Jeśli przeczytacie "Dziewczynę z zapałkami" pani Janko, powinno Wam się udać, przynajmniej częściowo, znaleźć odpowiedzi na powyższe pytania. A co na ten temat myślę ja...? Jeżeli za pisanie prozy bierze się poetka, to jest duża szansa, że język będzie soczysty, a każdy szczegół opisany ze smakiem i z tą nutką nierzeczywistości, jaka cechuje poezję. I tak w "Dziewczynie..." rzeczywi...

Fragment życia bohaterki książki Anny Janko to zapewne lustro dla wielu kobiet. Monotonne czynności, wykonywane z niesłabnącą systematycznością, niezbędne dla utrzymania pożądanego przez otoczenie "ładu i porządku" znane są większości przedstawicielek płci żeńskiej. Natłok codziennych, błahych w gruncie rzeczy czynności, mających zapewnić stabilność bytu podstawowej komórki społecznej, przygniata kobietę. Zewnętrzny ład, a w duszy chaos, żal po niezrealizowanych i prawdopodobnie nigdy niemają...

Oto kolejna po Jolancie Stefko współczesna poetka polska napisała powieść, zdradziła na chwilę poetycką materię semantyki i składni, by pożeglować na falach prozatorskiego języka pisanego. Sama Janko zdradza nam, iż materia, z jaką przyszło jej się mierzyć wymaga innego rodzaju skupienia i dyscypliny twórczej: „Pisanie prozy to jest jeszcze większa żmuda! Jesteś jak mrówka, która idzie przez monstrualny krajobraz, którego kształty objawią ci się dopiero po wielu kilometrach napisanych stronic!”*...

Niezwykły debiut prozatorski Anny Janko, znanej poetki, nominowanej do Nagrody Nike w 2001 r.

"Dziewczyna z zapałkami" opowiada historię toksycznego związku, na zewnątrz wyglądającego na normalną współczesną rodzinę, opowieść kobiety uwięzionej w domu w trudnych latach 80. i na początku 90. Bohaterka, która zauważyła, że życie, jak pogoda, nie dopisało, nie chce poddać się w walce o własną tożsamość. Kibicujemy jej, śledząc zmagania z mężem, rodziną, z losem. "Na świecie ma się do wyboru tylko samotność albo pospolitość. Tako rzecze Schopenhauer. Zostałam obdarowana jednym i drugim. Na własne życzenie. A miałam pisać wiersze!" - wyjawia bohaterka.

Anna Janko to z pewnością młodsza siostra Sylwii Plath.


[Wydawnictwo EmpikGo, 2008]

"Dziewczynę z zapałkami" przeczytałam i rozczarowała mnie, bo to taka typowo polska powieść, czyli smutna, przygnębiająca i depresyjna. Opisana jest w niej patologiczna rodzina, gdzie kobieta jest alkoholiczką, a mężczyzna pracoholikiem. Obydwoje niedojrzali i przez 20 lat swego małżeństwa żadne z nich nie uczyło nic, aby swoją sytuację zmienić. Świetna książka, jeśli chodzi o analizę problemu alkoholizmu i pracoholizmu, ale nie nazwałabym jej opisem typowej polskiej rodziny z lat 80.

Bo naprawdę mocno być - można tylko wobec kogoś. Czy nie jest tak, że w pustym mieszkaniu, sami dla siebie, jesteśmy tylko psychiczną chmurą, która na przykład zasłania lub odsłania słońce, z której pada deszcz (łez), albo biją wściekłe pioruny? To inni nadają nam kształt. To dla innych trzymamy formę. Dlatego samotność bywa tak zabójcza. Dlatego ludzie trwają w złych związkach tak długo, jak się da, aż z nich samo nie oblezie to obce ciało, partnera, który jest może najgorszy z możliwych, ale ...

Zdecydowanie kobieca, zdecydowanie dla kobiet. O ich wątpliwościach. Chyba można doszukać się lekko feministycznych poglądów. Łatwa w odbiorze, choć chyba od pewnego wieku. Wiele kobiet może utożsamić się z bohaterką. I to w tej książce jest najlepsze.