Książka: Biologia Villeego

Na okładce: trzmiel zbierający pyłek z kwiatu maku. Warto zwrócić uwagę na koszyczki widoczne na tylnych odnóżach owada: upakowane w nich ziarna pyłku zostaną przetransportowane do gniazda. Większość ziaren pyłku przyczepionych do włosków okrywających ciało trzmiela trafi na znamiona odwiedzanych przez niego innych kwiatów maku, dzięki czemu zostaną zapylone i zapłodnione, co zapewni tym roślinom sukces reprodukcyjny.

Przykład, jakim jest kwiat maku i trzmiel, ilustruje trzy główne wątki tematyczne tego wydania „Biologii”, a mianowicie: przekazywanie informacji, ewolucję istot żywych i przepływ energii przez żywe układy. Barwa i zapach kwiatu dostarczają informacji owadom i innym zwierzętom zapylającym, że znajdą tu pokarm – nektar i/lub pyłek (nagroda za przeniesienie pyłku z jednego kwiatu na inny). Na poziomie molekularnym każda komórka kwiatu zawiera informację genetyczną, która określa jego właściwości, m.in. barwę płatków korony, wytwarzanie substancji zapachowych, ziaren pyłku i nektaru. Również każda komórka ciała trzmiela zawiera materiał genetyczny determinujący jego różnorodne cechy, jak ciało okryte futerkiem, w którego włoskach więzną ziarna pyłku, tylne odnóża z „koszyczkiem” i szczeciniastą „ostrogą” przystosowane do zbierania pyłku, właściwa wielkość ciała umożliwiająca lądowanie na kwiatach i penetrowanie wnętrza. Te informacje zakodowane w materiale genetycznym maku i trzmiela są przekazywane w precyzyjny i zaprogramowany sposób w procesie rozmnażania ich potomkom.

W toku trwającej miliony lat wspólnej ewolucji roślin kwiatowych i zapylających je owadów wzajemne interakcje doprowadziły do wykształcenia licznych sposobów wabienia zapylaczy przez rośliny, przez zwierzęta zaś – wyspecjalizowanych części ciała i zachowań umożliwiających im zarówno pomoc w zapylaniu kwiatów, jak też pozyskiwanie pyłku i nektaru.

Trzeci temat przewodni tego wydania „Biologii” – przepływ energii przez żywe układy – jest tu oczywisty, ponieważ trzmiel wykorzystuje jako źródło energii pyłek wytworzony przez kwiat. Pierwotnym źródłem energii zawartej w ziarnach pyłku jest Słońce, którego energię promienistą pochłaniają zielone rośliny maku i pewną jej część, przekształconą w energię chemiczną cząsteczek organicznych, magazynują w ziarnach pyłku. A zatem następuje tu przepływ energii pochodzącej ze Słońca poprzez roślinę maku do trzmiela.

[Oficyna Wydawnicza Multico, 2000]