Miguel de Unamuno (1864-1936), hiszpański pisarz i myśliciel, znany polskim czytelnikom z takich powieści - które niekiedy sam nazywał nivolami - jak "Mgła", "Pokój wśród wojny", "Miłość i pedagogika", "Ciotka Tula", "Abel Sanchez". Ich bohaterowie we mgle szukają swojej tożsamości, uzurpując sobie prawo do autonomicznego, niezależnego od autora życia. I oto do tej galerii postaci dołączają: tragiczny Don Manuel, który utraciwszy wiarę, usiłuje odnaleźć rację i gwarancję swojego istnienia w istnieniu innych; tajemniczy don Sandalio, który dla każdego, kto patrzy na niego spoza jego świata, czyli szachów, pozostanie na zawsze nieodgadniony; błazeński Emeterio, opętany wizją zaoszczędzenia siebie i przez to może, jak powiada autor, nieśmiertelny, bo zmartwychwstający nieustannie w łańcuchu pokoleń; wreszcie egzaltowana i patetyczna para: Ricardo i Liduvina, która zmaga się z dramatem powołania. Wszyscy oni poruszają się w niematerialnej rzeczywistości "nivoli" i miast być ludźmi z krwi i kości, żyją życiem wcielonej idei, igraszki w rękach ich twórcy. A czytelnik, obcując z nimi, sam ich stwarza, a może tylko, samotny, ogląda swoje odbicia w ustawionych naprzeciwko siebie lustrach. Dramat samotności, dramat tworzenia i predestynacji - wszystko to można znaleźć w niepokojącym dziele Unamuna.
(Od tłumacza)
[Wydawnictwo Literackie Kraków, 1985]