Książka: Z genealogii moralności: Pismo polemiczne

Fryderyk Nietzsche (1844-1900) uznawany jest za jednego z najważniejszych niemieckich filozofów, a był także poetą i filologiem. Jego poglądy znacząco wpłynęły na całe późniejsze myślenie o kulturze, cywilizacji, człowieku, religii. Nietzsche głosił upadek cywilizacji zachodniej, opartej na myśli greckiej, sokratejskiej, a zatem z gruntu apollińskiej (połączonej dodatkowo z chrześcijańską etyką). Tej postawie przeciwstawiał postawę dionizyjską, witalną (połączoną dodatkowo z pojęciami woli mocy i pojęciem nadczłowieka. Jak pisze Władysław Tatarkiewicz „Podstawowym przekonaniem Nietzschego było, że życie cielesne fakt biologiczny jest osnową ludzkiej egzystencji, a życie duchowe jest tylko jego odroślą”. Z przekonania tego wypłynął jego naturalizm i relatywizm epistemologiczny i etyczny. Ale także wypłynęła koncepcja nowej moralności, przewartościowanie wszystkich wartości, wyjście poza dobro i zło... I właśnie moralności poświęcona jest w całości ta książka.


„Problem wartości litości i moralności opartej o litość (ja sam jestem wrogiem hańbiącego rozmiękczenia uczuć) wydaje się początkowo czymś odosobnionym, kwestią wątpliwą, istniejącą wyłącznie dla samej siebie. Kto się jednak zastanowi, kto nauczy się w tym miejscu zadawać pytania, temu przytrafi się to, co mi się przytrafiło. Otworzy się straszna, nowa perspektywa. Osobie takiej ukaże się w tym miejscu możliwości wielkiego oszustwa, ujrzy pewien rodzaj braku zaufania, gniewu i strachu. Wiara w moralność, we wszelką moralność zacznie się chwiać, aż w końcu pojawi się konieczność sformułowania nowego żądania. Wypowiedzmy je głośno: niezbędna będzie krytyka wartości moralnych, w pierwszej linii należy wręcz zakwestionować samą ich wartość. Do tego potrzebna jest znajomość warunków i okoliczności, w których one wzrastały, w których się rozwijały i zmieniały (moralność jako skutek, jako symptom, jako maska, jako obłuda, jako choroba, jako nieporozumienie; ale również moralność jako przyczyna, jako lekarstwo, jako stymulant, jako hamulec, jako trucizna)”.

[Vis-à-vis/Etiuda, 2017]