W swoim nieco gęstym pod względem przekazywanej w nim treści eseju zatytułowanym ''Bunt mas'' (link: Bunt mas (Ortega y Gasset José)) hiszpański filozof pan Jose Ortega y Gasset oferuje czytelnikowi szczegółową i wnikliwą charakterystykę współczesnego społeczeństwa europejskiego. Data powstania utworu, czyli rok 1930, nie powinien zmylić czytelnika i nasuwać podejrzeń o nieaktualność przedstawionych w tym utworze tez. Są one jak najbardziej aktualne, ponieważ procesy społeczne spowodowane powszechnymi zmianami ludzkiej świadomości, sięgające XIX stulecia, o których pisze autor, są obecnie jeszcze bardziej zaawansowane niż to było w pierwszych kilkunastu latach po pierwszej wojnie światowej. Godnym uwagi jest fakt, że w omawianej pracy czytelnik otrzymuje zestawienie pozytywnych i negatywnych skutków zmian, jakie społeczeństwom europejskim przyniosło XIX stulecie.

Obserwując otaczający nas świat, zwłaszcza w krajach cywilizowanych nie sposób jest odmówić autorowi racji, ponieważ przeciętność żąda stania się jedyną postawą obowiązującą w społeczeństwie i uparcie do tego dąży. Ludzie przeciętni, czyli według pana Ortegi i Gasseta ''masy'' posiedli przeświadczenie o swojej nieomylności, dlatego odrzucili wszelakie autorytety. Człowiek przeświadczony o własnej nieomylności chce rządzić i zmieniać świat ''na lepsze'' według własnych upodobań, odrzucając realne przeciwwskazania. Takie zachowanie nie może prowadzić do niczego dobrego, co dobitnie pokazał ubiegły wiek i początek obecnego.

Nie zamierzam tutaj drobiazgowo analizować ''Buntu mas'', ponieważ moim celem jest tutaj zachęcenie kolejnych osób do zapoznania się z tym niedługim, ale gęstym co do treści utworem, który stanowi przejrzysty wykład na temat problemów naszej europejskiej współczesności i jej źródeł.