Książka: Bunt mas

Nie chcąc popaść w oczywistość oklepanych frazesów, należy zacząć od pytania, na ile rzeczywiście radykalny i przełomowy jest "Bunt mas", wymieniany wśród klasyki myśli społecznej XX wieku i umieszczany często w jednym rzędzie z "Kapitałem" czy "Umową społeczną". Czy wnosi coś nowego do postrzegania społeczeństwa książka, która prezentuje je jako czarno-białe, składające się z dwóch warstw, pomiędzy którymi można przeprowadzić jasną granicę, i będąca w zasadzie intelektualną obróbką uprzedzeń wi...

"Bunt mas" jest esejem trudnym do jednoznacznej oceny. Ortega y Gasset, jako skrajny liberał, jest całkowicie przeciwko egalitaryzmowi, który czyni, jego zdaniem, społeczeństwo nijakim. Tytułowe "masy" to ludzie przeciętni, nie chcący żadnych zmian, przeciwni jakiejkolwiek idei postępu czy próbie samodoskonalenia. Gasset, moim zdaniem, odmawia ludziom prawa do decydowaniu o sobie. Kto nas upoważnia do oceny tego, co jest wartościowe, a co nie? Kiedyś istniały kanony literackie, muzyczne, które k...

Gasset trafnie zdiagnozował tendencje rozwoju zachodniej cywilizacji, "Bunt mas" zdumiewa aktualnością. W wielu dziedzinach życia obowiązuje gust człowieka masowego, to jego podnietom miały służyć reality show. Internet, redukując ograniczenia przestrzenne, przyczynił się do rozwoju kultu prędkości. Zachłyśnięcie się tempem życia widoczne jest nawet w technice kręcenia teledysków na przyspieszonej klatce. Gasset przewidział nawet tezy Fukuyamy, pisząc, że wiara w osiągnięcie najwyższego stop...

José Ortega y Gasset (1883-1955) wywodził się z rodziny mieszczańskiej o liberalnych tradycjach, studiował prawo i filozofię. Sam przygotował fundamenty dla swojej własnej socjologii. Najchętniej korzystał z dość swobodnej formy wypowiedzi – eseju, w którym aforyzm niejednokrotnie zastępuje tezę, ilustracja – dowód, efektowne zaś porównanie – argumentację.

"Bunt mas" powinien stać się dla XX wieku tym, czym "Kapitał" Marksa dla wieku XIX, a "Umowa społeczna" Rousseau dla wieku XVIII. Oryginalność Ortegi y Gasseta tkwi nie w jego koncepcji społeczeństwa czy też "masy", lecz w jego wizji buntu mas, który ma odróżnić naszą epokę od całej wcześniejszej historii. Ta wizja uczyniła go jednym z klasyków myśli społecznej XX wieku.

[Wydawnictwo Muza, 2006]