Peter Haining był (zmarł w 2007 roku) angielskim dziennikarzem, ale głównie i przede wszystkim znawcą i miłośnikiem kryminałów, horrorów i innej literatury popularnej oraz wydawcą wielu antologii. Jedną z nich jest „Pulp Frictions”, wydana w Polsce, nie wiedzieć czemu, pod tytułem „Arcydzieła czarnego kryminału”.

O tę sztuczkę z tytułem zarówno Peter Haining jak i polscy czytelnicy mogą mieć jak najbardziej uzasadnione pretensje do tłumacza, Dariusza Wójtowicza*. Adekwatny tytuł zbiorku mógłby brzmieć na przykład tak: Kompletnie nieznane lub zupełnie zapomniane utwory znanych autorów.

Bohaterem opowiadania „Egipska pokusa” Carrolla Johna Daly’ego jest detektyw Race Williams. Opowiadanie ukazało się w marcu 1928 roku w czasopiśmie „Black Mask” i od tamtej pory nie było wznawiane.

Dashiell Hammett znany jest przede wszystkim jako twórca detektywa Sama Spade’a (pojawił się on po raz pierwszy w powieści „Sokół maltański (Hammett Dashiell)”), jednak bohaterem opowiadania „Nie tylko podpalenie” z początków XX wieku jest nieznany raczej polskiemu czytelnikowi wywiadowca - Continental Op.

Raymond Chandler stworzył niezapomnianego Philipa Marlowe’a („Głęboki sen (Chandler Raymond)”, „Tajemnica jeziora (Chandler Raymond)”, „Długie pożegnanie (Chandler Raymond)”, itd.), ale w „Człowieku, który lubił psy”, napisanym w 1936 roku, bohaterem jest jeszcze bezimienny detektyw. Choć to opowiadanie może mieć dla miłośników gatunku pewną wartość, bowiem do tematu Chandler wrócił jeszcze raz po latach i wykorzystał go w jednej ze swoich bardziej znanych powieści „Żegnaj, laleczko (Chandler Raymond)”.

„Głowę umarlaka” Robert Leslie Bellem opublikował latem 1935 roku w czasopiśmie „Spicy Detective Stories” i może być ona uznana dopiero za zapowiedź charakterystycznego stylu tego autora.

I tak dalej… Ot, takie to właśnie „arcydzieła”.

Moim niezwykle skromnym zdaniem tłumacz wyrządził książce niedźwiedzią przysługę – czytelnik oczekujący arcydzieł może być nieco (delikatnie mówiąc) rozczarowany, a nawet, co tu ukrywać - oszukany. Zwłaszcza że opowiadania w zbiorku są tak w ogóle całkiem niezłe (choć nie zasługują na miano arcydzieł) i dla miłośników gatunku mogą być całkiem sympatyczną rozrywką. Ciekawa jest też niewątpliwie wycieczka w czasy, w których literatura kryminalna dopiero rodziła się jako samodzielny gatunek.

W antologii znalazły się też i nieco nowsze utwory, bardziej obecnie znanych autorów, jak Stephen King czy Quentin Tarantino. Zaskakuje natomiast brak Agaty Christie.


---
* „Arcydzieła czarnego kryminału”, red. Peter Haining, przeł. Dariusz Wójtowicz, wyd. Prószyński i S-ka, 2008.