Uwaga! Recenzja zdradza szczegóły istotne dla rozwoju akcji!


„Lolita” jest powieścią niezwykłych charakterów, silnych postaci o trudnych do zrozumienia naturach. Piękne słownictwo i genialna narracja z pogranicza obłędu budują świat widziany z perspektywy człowieka, który kocha – kocha aż do szaleństwa. Duża doza erotyki, wypowiadanej jednak w przedziwny sposób – z namaszczeniem i świetnym oddaniem ulotnych wrażeń, sprawiają, że osoba czytająca łatwo byłaby w stanie uwierzyć, że pisarz opowiada swoją historię dotykiem, a nie słowami.

Sama powieść opowiada o uczuciu dojrzałego mężczyzny do dwunastoletniej dziewczynki (później starszej – siedemnastolatki). Główny bohater, Humbert Humbert opowiada historię na wpół szaloną, a opisywaną przez człowieka uznanego za obłąkanego. Młoda Lolita (czyli Dolores Haze, zwana także Lolą, Lo, Dolly), jako wyśniona nimfetka (nimfetki były właśnie tym: ulotnymi, eterycznymi dziewczątkami, zwiewnymi kobietkami – uosobieniem młodości i tajemniczości) balansuje na pograniczu tandety i piękna. Z jednej strony kiczowata i wulgarna, zaś z drugiej spragniona miłości, troski, ciepła i rodziny. Humbert żeni się z matką Lolity, Charlottą, aby być bliżej dziewczynki. Zaślepiony miłością i pożądaniem nie dostrzega prawdziwych potrzeb Lolity i uczy się gardzić uczuciem Charlotty. Po tragicznej śmierci swej żony Humbert staje się dla Lolity ojczymem, opiekunem – i w końcu – kochankiem. Jednak wciąż zaborczy i zazdrosny, nadużywający swej władzy nad małą, doprowadza w końcu do tego, że nieszczęśliwa i zbuntowana Lolita ucieka z innym. Zrozpaczony Humbert chce się zemścić – lecz nie na Lolicie (za bardzo ją kocha), a na mężczyźnie, z którym uciekła dziewczynka. Ojczym i pasierbica spotykają się dopiero po trzech latach, kiedy to Lolita szczęśliwie wyszła już za mąż i jest w ciąży. Dopiero wtedy Humbert uświadamia sobie, jak wielką krzywdę wyrządził dziewczynie swoją chorą miłością. Uznaje, że złamał jej życie.

W tym momencie najlepiej widać silny charakter Dolores (już nie małej Dolly), która wybrała ciężkie życie w biedzie, zostawiając tym samym ciągłe zniewolenie uczuciem ojczyma. Na przestrzeni całej powieści można uznać, że Lolita była postacią pozytywną. Mimo rozpasania, płytkich zainteresowań, materializmu i wulgarności, jakie cechują ją początkowo, z czasem czytelnik może zrozumieć jej zagubienie i samotność, którymi z powodzeniem można wytłumaczyć wiele jej zachowań.

Także Humbert jest niesamowicie interesującą postacią, w której prawdziwa miłość przeplata się z czysto fizycznym pożądaniem, a zazdrość walczy o pierwszeństwo z całkowitym oddaniem kochanej osobie. Bohater jest świetnym przykładem kogoś, kto długo żyje w zaślepieniu, a komu w końcu udaje się zobaczyć prawdę. W ten właśnie sposób Humbert dostrzega, jak wiele złego wyrządziła jego miłość. Szuka przebaczenia i to z myślą o Lolicie spisuje całą tę historię; aby oczyścić siebie – przede wszystkim w jej oczach.

Jedną z najbardziej niezwykłych cech utworu wydaje się jego język. Niesamowite kombinacje słów, urozmaicenie, nagromadzenie przymiotników, łączenie ze sobą wyrazów, które na pozór nie mają ze sobą nic wspólnego (np. „ultrafiołek”) skumulowane zostaje w jednym tekście. Wszystko to razem daje efekt niezwykłości, a osoba czytająca czuje, że książka, którą właśnie trzyma w rękach jest inna od wszystkich pozostałych. Możliwe, że ta magia jest w dużym stopniu dziełem tłumacza, Michała Kłobukowskiego, lecz jego zadaniem było przecież jedynie jak najlepsze oddanie intencji samego autora oraz przekazanie nastroju oryginału. Dlatego Nabokovowi należą się słowa uznania za wszystkie te cudowne elementy.

„Lolita” to niewątpliwie arcydzieło, napisane po mistrzowsku i mające wszystkie cechy potrzebne powieści, aby nie odejść w zapomnienie.