"Jędza w domu" to wynik frustracji jednej kobiety tym, że połączenie ideału kobiety wyemancypowanej z tradycyjną rolą kapłanki domowego ogniska straszliwie zgrzyta w praktyce.

Teoretycznie wszystko jest w porządku, nastąpiły ogromne przemiany i mamy czasy równouprawnienia, ale - jak dobrze wiemy - wcale nie jest tak prosto. Cathi Hanauer (redaktorka zbioru) znalazła opis obecnej sytuacji w innej książce: "Orenstein nazywa nasz świat »w połowie odmienionym«: »Stare wzorce i oczekiwania przestały istnieć, a ich miejsce zajęły nowe, niesprecyzowane, nierealne i często sprzeczne ze sobą idee«"*. W świetle dalszej lektury uważam, że jednak te stare wzorce tkwią w nas często nadspodziewanie mocno.

Książka ta jest po prostu zbiorem 26 wypowiedzi różnych osób na temat swojego życia i doświadczeń jako kobiety. Ich opowieści są zupełnie różne i łączy je tylko intymność poruszanych spraw. Piszą, na czym naprawdę polega ich małżeństwo, czego się spodziewały po partnerach, jak zmieniło się ich życie po ślubie albo urodzeniu dzieci, czego się bały, co przeżywały w dzieciństwie i jak to wpłynęło na nie później...

Nie da się tego zsyntetyzować w jednym akapicie, bo o ile tematyka jest podobna, to inne są choćby światopoglądy i życiowe wybory. Jest jednak pewien rys podobieństwa między autorkami - większość z nich, o ile nie wszystkie, to Amerykanki parające się zawodowo piórem: pisarki, redaktorki, dziennikarki. Myślę, że warto o tym pamiętać, bo jest to dosyć specyficzna grupa.

Ich opowieści w takiej dużej liczbie niestety mi się zlały, choć niektóre historie są bardziej charakterystyczne niż pozostałe, a pewne drobiazgi łatwiej zapamiętać. Gdy wiele autorek pisze o mężu, który nie chce się włączyć do pomocy przy dzieciach, to jedna pisze akurat o lęku przed tym, żeby mąż nie "odebrał jej" tej roli. Inna zwraca uwagę na podwójne przywiązanie: do dzieci i do rodziców, którymi stara się opiekować. Jeszcze inna chce, żeby jej córka także miała silne feministyczne przekonania, ale nie tak radykalne i oddalające ją od ludzi, jak to jest w jej własnym przypadku.

Czytanie "Jędzy w domu" dostarcza sporo rozmaitych emocji, w większości niełatwych. Nic dziwnego, to przecież intymne zwierzenia, a nie lekkie opowiastki. Autorki czasem rozliczają się ze sobą i swoimi słabościami, ale nie szukają dziury w "świecie", "modelu kobiecości" ani w "mężczyznach". To bardziej autoportrety niż publicystyka albo wykładnia światopoglądowa. Nie ma w nich morału - najbardziej przypominają rzeczywiście rozmowę przyjaciółek przy kawie, jak chciała tego redaktorka tomu.

Tę książkę można czytać poznawczo, żeby ogarnąć nieznany dotąd kawałek świata, i ja tak ją właśnie potraktowałem. Sądzę jednak, że dla wielu kobiet będzie to zarówno bogaty materiał do zastanowienia się nad własnym życiem, jak i po prostu wsparcie, które płynie z tego, że ktoś przeżywa coś podobnego i potrafi o tym szczerze opowiedzieć. Wydaje mi się, że to dosyć ważna książka, bo trafia w dużą dziurę - tak uważnie i wprost do problemów współczesnych kobiet pracujących i zajmujących się domem chyba nikt nie podchodził (choć mogę się mylić - jeśli tak, to dajcie znać w komentarzach).

Ciekawe, że na marzec zapowiadany jest "Drań na kanapie" Daniela Jonesa. Tym razem 27 mężczyzn ma opowiadać, co sądzi o miłości, rozstaniach, ojcostwie i wolności. Na pewno zerknę, co z tego wynikła za książka.



---
* Cathi Hanauer, "Jędza w domu czyli Co 26 kobiet myśli o seksie, samotności, pracy, macierzyństwie i małżeństwie", tłum. Anna Gren, wyd. Drzewo Babel, Warszawa 2007, s. 11.