Recenzując książkę zawierającą same recenzje trudno nie odczuwać pewnej krępującej dwuznaczności sytuacji. Z "Doskonałą próżnią" sprawa ma się jeszcze gorzej - zrecenzował już ją sam autor.

Ten zbiór to przewrotna zabawa z czytelnikiem. Zestaw recenzji książek, które nigdy nie powstały i chyba nigdy nie miały powstać. Każdej z nich bowiem niezbędny jest kontekst tego właśnie tomu, dopiero odczytywane w całości tworzą spójny sens i ujawniają koncept autora.

Prawdziwą perłą zbioru jest "Gigamesh", napisany rzekomo przez pana Patricka Hannahana - to maestria w najczystszej postaci. Akcja powieści nie jest rozbudowana i jej opisanie nie zajmuje wiele miejsca (niecałe 400 stron), ale jakże ta fabuła okazuje się pojemna! Symbole, odwołania i nawiązania czają się na każdym kroku, czyhają na czytelnika gotowe ujawnić się w najmniej spodziewanym momencie - nawet niewinnie wyglądająca interpunkcja może nieść ze sobą nielichy ładunek znaczeniowy. Dlatego rzekomy pan Hannahan wyszedł czytelnikowi naprzeciw – do książki dodał spis możliwych interpretacji - rzeczony zajmuje, bagatela, 847 stron. Skąd taka ilość? Mnogość elementów znaczących wydaje się nieskończona, tak samo jak mnogość możliwych znaczeń. Gdyby bowiem dodać do siebie liczbę przecinków i sumę tę scałkować, odjąć ją następnie od czasu (mierzonego w sekundach), jaki bohater spędził w toalecie… Wszystko ma znaczenie, mili państwo, wszystko jest komunikatem.

Witaj, przewrotna hermeneutyko!

Lem proponuje nam grę z wielkimi tradycjami teoretycznoliterackimi. Już samo tylko rozpoznawanie ich daje odbiorcy wiele satysfakcji. Jeżeli dodamy do tego przewrotne poczucie humoru, którym zbiór jest przesiąknięty, i subtelną ironię, będziemy musieli przyznać - "Doskonała próżnia" to doskonała książka.