Polak, Niemiec, Rosjanin, żyd, katolik, chrześcijanin, socjalista, komunista, liberał, demokrata, pacyfista, antysemita, filosemita, konformista, oportunista, sędzia, krawiec, młynarz, żołnierz, bandyta, zdrajca, oszust, przyjaciel, esesman, siostra zakonna, kolejarz, rentgenolog, matematyk, kobieta, mężczyzna, dziecko, Kryński, Seidenman, Fichtelbaum, Korda, Müller, Stuckler, Blutman czy Romnicki – człowiek, po prostu człowiek. Andrzej Szczypiorski przedstawia nam ludzi, których łączy jedynie czas i miejsce akcji, odsłania nam ich przeszłość, pokazuje szkic postaci, mówi o zainteresowaniach, słabościach, ale nie ocenia. Pozwala nam ich poznać, dzięki czemu sami możemy wyrobić sobie o nich zdanie, pokochać lub znienawidzić. Przedstawia nam ich w obliczu wojny i udowadnia nam, że nie jest to wojna polsko-niemiecka, polsko-rosyjska, antysemicka, ale „ogólnoludzka”. To nieważne, jakiej kto jest narodowości, wyznania, kim jest z wykształcenia, a kim z zawodu, w jakim żyje kraju, ważne, jaki jest i co nosi w sercu. Dlatego też Henio przyjaźni się z Pawełkiem, Müller ratuje Irmę Seidenman, którą zdradził Blutman, odludek Korda przyjaźni się z Irmą. Każdy z bohaterów toczy własną wojnę, wewnątrz siebie, z samym sobą, o swoje własne, prawdziwe JA. Pełni wątpliwości i nadziei, sparaliżowani strachem próbują sprostać próbie, której zostali poddani. Każdy z nich ma swój przepis na życie, tak samo jak każdy z nas ma swój gust i dlatego też nie zawsze będziemy oblizywać palce czytając „Początek”.

Mnie osobiście książka podobała się bardzo, bo jest sprawiedliwa w ocenie człowieka.