Oscar Wilde, angielski poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny irlandzkiego pochodzenia, to interesujący przedstawiciel modernistycznego estetyzmu. Oscar Wilde żył u schyłku epoki, w czasach rodzącego się niepokoju wobec sensu urządzonego świata oraz w czasach buntu i poszukiwań nowych wyobrażeń, nowego życia. Nowi, tworzący wówczas artyści zaczynali zadawać sobie pytanie o sens życia w znaczeniu głębszym, pytali o nicość i nieskończoność, zaczynali przeciwstawiać się naturalizmowi, w którym królowała namacalność faktów i czysty realizm. Dzięki przełomowi w wizji świata i życia, artyści tego okresu tworzyli niepokojące obrazy o nieco fantastycznych konturach. Ponieważ sam Wilde studiował literaturę grecką, filozofię i dzieła okultystyczne - w jego pisarskiej materii ujawniły się te wizje i rozlały po stronicach niczym wartkie rzeki. Jedną z jego powieści, która w szczególny sposób zapisała się w historii literatury, jest powieść pod tytułem "Portret Doriana Graya", napisana w 1891 roku.

Często w opisach dotyczących tej powieści pojawia się pogląd, że jest ona powieścią autobiograficzną, co wynika z przedmowy autora, w której pisze on, że dzieło sztuki jest zawsze biografią duchowych poszukiwań swego twórcy. Jego przedmowa to wyraz dociekań, to próba nakierowania siebie i innych i otwarcie okna na świat, okna wewnętrznej moralności, której przenikanie w życie codzienne jest zarówno proste, jak i bardzo skomplikowane. To, jak odbierzemy sztukę, rozmaitość naszych poglądów - to dowód na to, że dzieło "jest nowe, skomplikowane i zdolne do życia"(1).

Historia tytułowego portretu, na którym znajdują swoje odbicia grzechy popełnione przez głównego bohatera, Doriana Graya, podczas gdy on sam zachowuje młodzieńczy i niewinny wygląd, stanowi pretekst do zbadania zachowań człowieka, który dostaje od życia niezwykły dar, najbardziej przez ludzi upragniony i pożądany - może żyć wiecznie i być ciągle młodym. Jak zachowa się Dorian, jak długo i konsekwentnie zagłębiać się będzie w bagnie życia, jak będzie zmieniać się jego duchowe oblicze na portrecie, to główny sens tej powieści. Gdybyśmy spojrzeli na tę historię z własnej perspektywy, to czy nie doszlibyśmy do wniosku, że i nam w końcu przytrafiłoby się to samo, co jemu? Czy człowiek jest w stanie poradzić sobie z taką szansą? Czy jest w stanie sprostać życiu w wymiarze ponadczasowym?

Powieść będzie przenosiła się i uwydatniała relacje między dwoma światami - bogactwa i nędzy, aby odzwierciedlić życie w odmiennych sferach materialności ludzkiej egzystencji.

Dorian Gray to idealny młody człowiek, pełen świeżości i optymizmu wobec świata. Jego poglądy jako osoby z młodego pokolenia, skontrastowane ze światopoglądem reprezentowanym przez starsze pokolenie, zostają nam przybliżone w rozmowach, które Dorian toczy z lordem Henrykiem, człowiekiem starszym i doświadczonym, zarazem stanowiącym filar racjonalnie i sensowanie ułożonego życia. I w samym centrum powieści - tajemniczy portret namalowany przez Bazylego Hallwarda, który uległ fascynacji obliczem Doriana: "Zdjęło mnie dziwne uczucie lęku. Wiedziałem, że stoję naprzeciw człowieka, którego sama osobowość jest tak fascynująca, że jeśli się jej poddam, wchłonie całą moją istotę, całą moją duszę, całą moją sztukę"(2).

Dochodzimy do momentu przełomowego, w którym Dorian odkrywa, że wszystkie uczynki, które winny rzeźbić jego samego, w tajemny sposób rysują się na niezwykłym portrecie, pozostawiając jednocześnie żywe oblicze niezmiennie pięknym i idealnym. I tak będzie się działo przez cały czas. A im dłużej będzie trwać ten stan, tym zbrodnie staną się bardziej okrutne, pozbawione skrupułów, trujące duszę i umysł. A przecież doskonale wiemy, że można było inaczej, bardzo prosto i prozaicznie, zbudować szczęśliwe życie u boku pięknej kobiety. Pytanie tylko - czego pragnie główny bohater o idealnie pięknej twarzy i jak bardzo jest próżny.

Czytałam wiele opinii dotyczących tej powieści. Młodzi ludzie byli zafascynowani historią Doriana Graya i jego portertu. Ja sama byłam pod wielkim wrażeniem po przeczytaniu tej książki. Dla mnie jest ona swoistym listem skierowanym do każdego człowieka. Ma za zadanie nakierować myśli czytelnika w głąb własnej duszy, aby zadał sobie podstawowe pytanie, kim jestem? Uważam, że to jedna z najciekawszych psychologicznych powieści, w jakie obfituje literatura. Wyzwala we mnie wewnętrzne emocje, drażni umysł i próbuje kusić, a z drugiej strony przestrzega przed konsekwencjami niektórych marzeń. W tajemniczy sposób ta powieść ma zdolność oddziaływania na czytelnika, pozostawia trwały ślad w jego umyśle. Zafascynował mnie język, jakim opisane są zmiany zachodzące w portrecie, bardzo efektowy, choć jednocześnie prosty. Ów portret był dla głównego bohatera jego własnym sumieniem. Warto po tę powieść sięgnąć i przekonać się, na jakim etapie jest nasz własny portret.



---
(1) Oscar Wilde, "Portert Doriana Graya" w tłumaczeniu Marii Feldmanowej, Wydawnictwo Siedmiogród, 1996, str. 12.
(2) Tamże, str. 17.