Zanim "Lolita" została okrzyknięta arcydziełem literatury XX w., przez wiele lat wzbudzała niezwykłe kontrowersje. W pierwszej połowie lat 50. XX w. żadne amerykańskie wydawnictwo nie chciało opublikować powieści o burzliwym związku czterdziestoletniego mężczyzny z seksowną dwunastolatką. Zdesperowany Nabokov zastanawiał się nad spaleniem maszynopisu. Na szczęście nie popełnił największego głupstwa w swoim życiu i w 1955 r. wydał "Lolitę" we francuskiej oficynie Olympia Press, specjalizującej się w literaturze brukowej. Publikacja wywołała skandal i gwałtowne ataki na pisarza, któremu zarzucano szerzenie pornografii. Kontrowersje wzmogły się po amerykańskiej premierze powieści w 1958 r. Oburzeni mieszkańcy Lolity w stanie Teksas próbowali nawet zmienić nazwę swojego miasta. Książka trafiła jednak na listy bestsellerów i została przetłumaczona na kilkadziesiąt języków. Dziś nikt nie ma wątpliwości, że to jedna z najwybitniejszych książek w dziejach literatury.

Vladimir Nabokov, mimo że pochodził z Rosji, najpierw nauczył się pisać po angielsku, a dopiero potem po rosyjsku. Urodził się w 1899 r. w Sankt Petersburgu, w kosmpolitycznej rodzinie arystokratycznej (dziadek był carskim ministrem sprawiedliwości), która po rewolucji wyemigrowała z Rosji. Sam pisarz chwalił się, że jest potomkiem księcia Werony Can Grande Della Scala, mecenasa Dantego. Początkowo pisał pod pseudonimem Sirin. Po wyjeździe w 1940 r. do USA publikował po angielsku pod własnym nazwiskiem. Jego pierwszym wybitnym dziełem była powieść "Obrona Łużyna", historia arcymistrza, którego szachy doprowadzają do obłędu i śmierci. Światowy rozgłos i pieniądze przyniosła mu jednak "Lolita". Mimo tego nigdy nie kupił mieszkania. Powtarzał, że jedynymi jego nieruchomościami są pamięć i sztuka.

Bestsellerami stały się też kolejne książki: "Pnin" (1957), studium szaleństwa "Blady ogień" (1962), przewrotna opowieść o kazirodczej miłości "Ada" (1969) oraz podejmująca temat życia pozagrobowego "Przejrzystość rzeczy" (1972). Jego wielką pasją były motyle. Jako pierwszy opisał trzy z nich, które nazwał: Maniola Nabokov, Echinargus Nabokov i Cyclarus Nabokov. Swoje utwory pisał na karteczkach, które wielokrotnie poprawiał i przepisywał.

Ostatnie kilkanaście lat życia spędził z rodziną w hotelu w Szwajcarii. Zmarł w Montreux w 1977 r.


"- Patrz, patrz! - jęknąłem - patrz, co zrobiłaś, co sobie zrobiłaś, och, patrz! - Ujrzałem bowiem, przysięgam, żółtofioletowy siniak na uroczym udzie nimfetki, które masowałem włochatym łapskiem, z wolna zagarniając, a dzięki jej bagatelnej bieliźnie nic, można by sądzić, nie stało na przeszkodzie, żeby mój muskularny kciuk wkradł się w gorącą kotlinę krocza - ot tak, jak łaskocze się i pieści rozchichotane dziecko - nic ponadto - aż w końcu...
- Oj, przecież to drobiazg! - zawołała z ostrą raptem nutą w głosie i nagle się zakręciła, zawierciła, odrzuciła głowę do tyłu, zębami dotknęła lśniącej dolnej wargi i już się ode mnie odwracała, a moje usta jęku pełne, panowie sędziowie, prawie sięgały nagiej szyi nimfetki, gdy kruszyłem o jej lewy pośladek ostatni spazm najdłuższej ekstazy, jakiej kiedykolwiek zaznał człowiek lub potwór".

[Mediasat Poland, 2004; Kolekcja "Gazety Wyborczej"]