Jeżeli ktoś chce poznać twórczość Eco czytając tylko jedną książkę, powinien sięgnąć po "Tajemniczy płomień". To jest Eco in a nutshell - autor wraca do wszystkich swoich ulubionych motywów, podrzuca aluzje do swoich wcześniejszych powieści. Sama konstrukcja mówi dużo o technice pisarskiej autora - Eco jest semiologiem, dla niego cała kultura to sieć powiązanych ze sobą znaków. Jest także zwolennikiem krytyki postmodernistycznej, a więc w uproszczeniu - osobą, która uważa, że odbiorca ma równie duży wpływ na odczytanie dzieła jak autor. I właśnie taki proces odbioru dzieła Eco przedstawia w powieści: jej protagonista, Jambo, stracił pamięć. Pozostały wszystkie wyuczone odruchy - jest w stanie prowadzić samochód i podpisać się, pozostała wiedza encyklopedyczna - może rzucać na wyrywki cytatami literackimi; zniknęło wszystko, co było związane z osobistymi przeżyciami. Jambo odnajduje dawne płyty, zdjęcia, komiksy, książki i próbuje zrekonstruować swoją przeszłość. W taki właśnie sposób z symboli, które są wspólne dla całego społeczeństwa, poprzez ich odpowiedni dobór i umieszczenie w kontekście, tworzy się indywidualne doświadczenie.

"Tajemniczny płomień" jest, w pewnym sensie, powieścią autobiograficzną, dzieciństwo Jambo bardzo przypomina życie autora. Żeby więc w pełni zrozumieć wszystkie odniesienia obecne w książce, trzeba by być specjalistą od kultury masowej i badaczem starodruków, który spędził dzieciństwo we włoskiej wsi podczas drugiej wojny światowej. Czytelnik z innymi doświadczeniami skonstruuje z tych samych symboli zupełnie inne znaczenie - i to właśnie chciał pokazać autor, tak samo odczytujemy każdą książkę, tylko zazwyczaj nie uświadamiamy sobie tego. Osoby korzystające z Internetu będą miały silne skojarzenia z WWW, z Wiki - i nie bez podstaw. Eco pokazuje, że w ten sposób odczytywaliśmy literaturę od zawsze. Tylko ograniczenia techniczne powodują, że odnośniki do innych dzieł lub do miejsc w naszej pamięci nie są oznaczone innym kolorem.

W ramach eksperymentu warto przeczytać tę książkę mając pod ręką dobrze zaopatrzoną biblioteczkę (lub przeglądarkę internetową), sprawdzając odnośniki. Jeszcze lepiej być erudytą jak Eco i trzymać cały ten hipertekst we własnej pamięci podręcznej.

"Tajemniczy płomień" ma pewien, dość przyjemny, skutek uboczny - zacząłem zachowywać się jak Jambo, tzn. doszukiwać się wszędzie znaczeń i odniesień kulturowych. Nawet najbardziej banalna rozmowa przywołuje setki skojarzeń i cytatów. Poprzednio tak na mnie wpłynęły "Inne pieśni", dostrzegałem wszędzie wpływ Morfy. Na szczęście wówczas po kilku dniach mi przeszło, teraz pewnie też szybko przestanę patrzeć na świat jak semiotyk-amator. Tym razem - trochę szkoda.