Tak, będzie pisał - pomyślał ze smutkiem Bruno. I poślubi go jakaś kobieta, czy to z rozpaczy, czy też ze szczerego poszanowania dla profesorów jako takich. Oczywiście, lepiej ożenić się, niż się spalać, lecz ten człowiek - było to widoczne - będzie się spalał nawet po ożenku ukradkiem, lecz z tą nie dającą się wyczerpać gwałtownością, charakterystyczną dla takich wynaturzonych, nerwowych temperamentów. A pod maską czcigodności czy nawet sławy, jakie go będą może otaczać, aż do późnej starości przetrwa u niego żywa wyobraźnia, przesłaniająca mu Boga i intymne oddawanie się przyjemnościom, samemu sobie sprawianym. Lecz naturalnie - szybko się zreflektował - nic pewnego nie można z góry przewidywać o żadnym człowieku. Zawsze trzeba uwzględnić czynnik wolnej woli; zawsze ma człowiek do swej dyspozycji dostateczną ilość łaski, jeśliby tylko chciał z nią współdziałać.

---
* Aldous Huxley, "Czas musi stanąć", przeł. W. Kotański i S. Helsztyński, wyd. AWIR, 1949, s. 117.