Rok 1924. Phil i George Burbankowie gospodarują samotnie na ranczu w Dolinie Montany, największym, bogatym (jakże znamienne jest to, że właśnie u nich funkcjonuje pierwsze światło elektryczne!) i być może najlepiej prowadzonym w okolicy. Czterdziestoletni Phil Burbank to człowiek przenikliwy i bezkompromisowy. Wymaga wiele od siebie, ale też od innych. Bywa okrutny – tak wobec zwierząt, jak i ludzi, których z przyjemnością upokarza. Z drugiej strony cieszy się powszechnym szacunkiem. Miejscowe chłopaki przypatrują mu się z podziwem, starają się go naśladować, próbują zjednać sobie jego uwagę i przychylność. Jego młodszy brat jest kimś zupełnie innym – mężczyzną biernym, zdominowanym, intelektualnie niezbyt lotnym, za to obdarzonym dużą wrażliwością. Tych dwóch łączy szczególna relacja – są „nawet więcej niż partnerami, więcej niż braćmi”[1]. Życie płynie im spokojnie, w ustalonym porządku:

„Zawsze byli sobie bliscy, jedno życie uzupełniało drugie, jeden chudy, drugi krępy, jeden bystry, drugi powolny – stanowili całość”[2].

Wszystko się zmienia, kiedy George postanawia poślubić Rose Gordon, wdowę po lekarzu zmarłym śmiercią samobójczą. Phil nie umie sobie poradzić z tym, że w ich domu zamieszka ktoś jeszcze, ktoś niepotrzebny, kobieta. Trudno mu przyjąć też to, że George – dotąd tak od niego zależny – nagle zdobywa się na autonomię. Sama Rose próbuje wprowadzić nowe porządki na ranczu. Ci dwoje zaczynają ze sobą walczyć – Phil zrobi wszystko, aby zmienić życie swojej bratowej w piekło. Trudna sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy do Burbanków przybywa Peter, dorastający syn Rose z pierwszego małżeństwa. Phil już wcześniej uznał go za zniewieściałego, pozwalał sobie na obraźliwe przytyki. Knuje więc pewien plan…

Pamiętacie film „Tajemnica Brokeback Mountain” z 2005 roku? Powstał na podstawie znakomitego opowiadania Annie E. Proulx. Główni bohaterowie – para kowbojów – właśnie podczas pobytu na tytułowej górze, odkrywają łączące ich uczucie. Ta miłość przetrwa lata, jednak musi pozostać tajemnicą. Nic dziwnego, że to właśnie Proulx napisała świetne posłowie do „Psich pazurów”. Na trzydzieści lat przed tym, zanim wysłała Jacka i Ennisa na Brokeback Mountain, ze swoim stłumionym pożądaniem do przedstawicieli własnej płci musiał się zmierzyć inny kowboj, który za wszelką cenę próbował wpasować się w gotowy – znany nam dziś z westernów – wzorzec.

Thomas Savage przekonująco pokazuje stłumione za odruchami homofobii niewypowiedziane pożądanie. Dobrze obrazuje to scena, w której Phil podgląda Petera przy pracy:

„No cóż, jedno Phil mógł od razu powiedzieć: chłopak z serwetką na ramieniu to laluś. Przyglądał mu się, gdy młodzik stał przy sześcioosobowej grupce. Za bardzo stukał obcasami jak na gust Phila, był zbyt wymuskany, śmiesznie arogancki. Pewnie wzorował się na jakimś kelnerze-żabie, którego zobaczył na ruchomych obrazkach albo w głupiej historyjce z czasopisma. (…) Niektórzy mają z takimi ludźmi dobre relacje (…). Jednak Phil ich nie znosił.
Nie wiedział dlaczego, ale czuł się w ich towarzystwie nieswojo, kompletnie skrępowany. Dlaczego, u diabła, nie mogą wziąć się w garść i zachowywać po ludzku?
I, och, czyż ten paniczyk nie przeszedł właśnie obok nich z tym swoim spojrzeniem i usteczkami w ciup, w które Phil od razu miał ochotę mu przywalić!”[3].

Ta historia nie może skończyć się dobrze. Zakończenie jest zaskakujące i przerażające.
Thomas Savage w swojej książce przedstawia biblijną opowieść o Kainie i Ablu, przeniesioną na Dziki Zachód początków XX wieku. Jednak w odróżnieniu od biblijnego pierwowzoru, historia Phila i George’a (oraz Rose i Petera) nie jest aż tak jednoznaczna. I może w tym tkwi jej siła? Łatwo tu rozdać role, ale wkrótce czytelnik przekona się, że trudno tu mówić tak o istnej kryształowości, jak i czystym złu. Warto też zaznaczyć, że Savage nie podaje czytelnikowi wszystkich puzzli. Pewne elementy tej historii pozostaną w cieniu tajemnicy.
Dodam jeszcze, że całość napisana jest z pewną surowością, spod której miejscami wyziera niezwykłe piękno frazy czy obrazu. Całość została też nasycona niebanalną symboliką.

Zdumiewająca książka – traktująca o przemocy, miłości i niewypowiedzianym pożądaniu. Dla mnie to jedno z najciekawszych odkryć tego roku.

[1] Thomas Savage „Psie pazury”, tłum. Magdalena Koziej, wyd. Prószyński i S-ka, 2021, s. 12.
[2] Tamże, s. 83.
[3] Tamże, s. 73.