Czytając po raz ~10. w życiu Limes inferior (Zajdel Janusz A. (Zajdel Janusz Andrzej)), dokonałem pewnego "odkrycia" o sobie. Otóż okazuje się, że ta pierwsza "prawdziwa" powieść SF, którą przeczytałem w życiu (wyjątkowo szczęśliwym trafem wzięta losowo z półki w bbtece), zawiera wiele treści, które odnajduję jako konstytuujące dla mojego światopoglądu! Oto najbardziej mocny przykład:

"W teoretycznych rozważaniach pomylono rzeczywistość z pobożnymi życzeniami idealistycznych demagogów: zbyt serio potraktowano nieprecyzyjnie rozumiany aksjomat o RÓWNOŚCI wszystkich ludzi. Bo cóż to znaczy, że jeden człowiek jest równy drugiemu? Człowiek - rzec można - jest istotą wielowymiarową; któreż z jego cech uznać mamy za reprezentatywne dla porównań? Ani możliwości, fizyczne czy umysłowe, ani potrzeby, materialne czy duchowe, zunifikowane nie są i ujednolicić się nie dają."[115]

Zawarta jest tu także krytyka systemów typu socjalistycznego i odczłowieczającej ich uniformizacji, jak i wskazanie zadufania w sobie reformatorów społecznych:

"Co za kretyński paradoks! Jeśli urodziłeś się za mądry albo chciało ci się doskonalić swój umysł, musisz tyrać jak głupi osioł, bo inaczej zablokują ci Klucz i figę z makiem dostaniesz. Ale wystarczy, żebyś był głupi albo udawał głupiego i już cię społeczeństwo bierze na utrzymanie. A jeśli jeszcze do tego kombinujesz coś nielegalnego, to żyjesz sobie wesoło i bez kłopotów, choćbyś był szóstakiem. (...) Nie brak wszak dowodów na to, że idealny plan ustanowienia porządku społecznego i totalnego uszczęśliwienia ludzkości powoduje uboczne efekty, jakich nikt nie przewidywał."[127]

"(...)nie dopuszczają do dyskusji nad słusznością swych przekonań! Działają (...) z fanatyczną wiarą w swe idee, które stały się czymś w rodzaju religii. (...)
- Ale przecież każde społeczeństwo ma swoją specyfikę! (...)
- Spoza wszystkich jego dodatnich cech zaczyna coraz wyraźniej wycierać ostateczny efekt.
- Ubezwłasnowolnienie naszego społeczeństwa! Ogłupienie, pozbawienie ludzkiego oblicza, zautomatyzowanie, zatomizowanie, rozbicie na pojedyncze elementy, kierujące się drobnymi, własnymi interesami. Rozbicie solidarności ludzkiej, pozbawienie poczucia przynależności do ludzkiego gatunku!" [253/4]

To powieść o odpowiedzialności, sile (ludzkiego) umysłu, o nierównościach na różnych poziomach - i o tym, że owe nierówności często nie stanowią o miejscu człowieka, a to człowiek umiejscawia je w swoim życiu lub nie chce ich przezwyciężać, starając się odkryć swoje przewagi, którymi zbilansuje swoje niedostatki. Od pierwszej lektury także uderzały mnie portrety konfliktu "ludzkiego działania" (nawiązując do Ludzkie działanie: Traktat o ekonomii (Mises Ludwig von) ) z biurokracją, sztancą przepisów oraz przemocą (utopijnej) ideologii (dziś poprawność polityczna, cancel culture, relatywizm kulturowy, sprawiedliwość "społeczna", hedonistyczny kompulsywny konsumpcjonizm, moda na ekologizm, itd.).

"Limes inferior" poza tym wszystkim jest świetnie napisaną powieścią o niebanalnej i zawiłej intrydze, wartkiej akcji i intrygujących bohaterach. Dla mnie najlepsza polska książka z gatunku SF!


Na marginesie:
zupełnie niepowiązane z tym, co wyżej, jest skojarzenie wywołane poniższym fragmentem, ściśle religijne de facto:

"Jakże naiwny był, sądząc, że rozumie ten świat, beztrosko przemierzając ulice śródmieścia Argolandu. Jak bardzo chciałby teraz wrócić do tej błogiej nieświadomości nominalnego czwartaka, który był pewien swej doskonałości wyrażającej się "faktycznym" zerem."[241]

Uwaga: po kliknięciu pokażą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu