Wariacje pocztowe (Brandys Kazimierz)
Niby nic nowego w dzisiejszych czasach, niby ciągle się powtarza ten konflikt, nib można mieć tego dość. I choć to niby już było, to w języku Brandysa, języku fenomenalnie bogatym i dojrzałym, odżywa na nowo. A warto sobie przypomnieć, że książka ta ujrzała światło w 1972 roku, w roku kiedy zaczynała powstawać "mała stabilizacja", kiedy w wydawało by się beznadziejnej sytuacji społecznej, ożywa kolejna fala nadziei.
Brandys opisał fragment naszej rzeczywistości w ujęciu historycznym. Arbitralnie (jego prawo) wybrał okresy, które były okresami rozpaczy albo właśnie "małej stabilizacji". W jego esejach starsze pokolenie spiera się z młodszym i vice versa; obie strony plotkują i uginją się pod ciężarem plotki i pomówienia, wychodzą z opresji poobijane i zazwyczaj udaje im się przeżyć, chociaż nierzadko przypłacają przeżycie szaleństwem lub brakiem akceptacji środowiska.
Co to jest? Polskie piekło? Ten historyczny konflikt międzypokoleniowy, konflikt idei, konflikt racji nie ma nic wspólnego z "kulturalnym" dyskursem. To walka na swoją śmierć i cudze życie.
Brzmi ponuro, ale czyta się z fascynacją. Pisarz przekroczył, moim zdaniem, ten próg, za którym jest przepaść zapomnienia lub ocean trwania. Udało mu się. Po tylu latach wszystkie jego słowa są aktualne. Co to oznacza? Ano chyba to, że polska "tradycja" jest bardzo zakorzeniona w naszej kulturze, a ta z kolei ją wzmacnia i nic nie wskazuje na to, żeby się coś w tym zjawisku zmieniało.
Warto, przynajmniej raz, dwa razy na pokolenie wracać do tego tekstu i weryfikować go z otaczającą nas rzeczywistością. Może się coś zmienia?