Heretycy (Chesterton Gilbert Keith), pierwszą poznaną przeze mnie książkę tego słynnego myśliciela i felietonisty, przeczytałem po dobrym fragmencie i komentarzu w Bunt literatów (Romańska-Malina Olga) (niestety, nie zapisałem go sobie ściśle, musiałbym odszukać). Potem okazyjnie zakupiłem na jakichś targach książki - i swoje odleżała. Ostatecznie łyknąłem ją i trochę interesujących cytatów wypisałem, ale średnio utkwiła w pamięci - niech poniższa czytatka z cytatami będzie moją pomocą w przyszłości.

[obraza uczuć religijnych]
"Bluźnierstwo zależy od wiary - i blaknie razem z wiarą." [16]
"Tymczasem nowocześni reformatorzy edukacyjni chcą zaprowadzić wolność religijną, lecz nie próbują sprecyzować, czym est religia ani czym jest wolność." [17]

[dyktatury rodzą się z rozmiękczenia charakterów]
"Wojsko przejmuje władzę cywilną proporcjonalnie do tego, jak cywile tracą cnoty wojskowe." [38]

[!!!][nie istnieje darmowy lunch; ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś; utopie lewicowe są błędne z założenia]
"Nie istnieje żaden epikurejski zakątek, nie istnieje raj zupełnej nieodpowiedzialności. Wszędzie , jak okiem sięgnąć, inni ludzie utorowali nam drogę w pocie czoła i posłuszeństwie. Możemy kołysać się w hamaku w nastroju boskiej beztroski, lecz dobrze się składa, że ten, kto wykonał hamak, nie pracował w takim nastroju." [40]

"Człowiek posiadający wyraziste przekonania nieraz wydaje się dziwaczny, bo nie zmienia się wraz ze światem." [52]

[gwałtownicy posiądą Królestwo Niebieskie, gwałtownicy wygrywają wyścigi i nagrody, nie pokorni]
"Dla żadnych celów człowiek nie dokonuje wysiłków bardziej herkulesowych niż dla tych, o których wie, że nie est ich godzien. (...) To produkt czysto chrześcijański. Nie można być godnym szalonych przygód; nie można zapracować na smoki i gryfy." [62]

[bardzo interesujące zdanie, także w kontekście pseudonauki i teorii spiskowych]
"Każdy jednak potrafi zrozumieć coś irracjonalnego. Oto, dlaczego religia pojawiła się tak wcześnie w dziejach świata i upowszechniła się tak szeroko, podczas gdy nauka przyszła na świat późno i nie upowszechniła się wcale. Historia jednogłośnie potwierdza, że nic prócz mistycyzmu nie ma cienia szansy na ludzkie zrozumienie. Rozum to ezoteryczny sekret, przechowywany w tajemnych świątyniach kultury." [86]

[a propos dyskusji o tańcu (i gitarkach) w kościele]
"Gdzie by jednak nie spojrzeć, taniec religijny pojawia się przed poważnym hymnem." [88]

"Odbierzcie to, co ponadnaturalne - a pozostanie to, co nienaturalne." [91]

"(...) paradoks miłosierdzia i rycerskości, zgodnie z którym im coś jest słabsze, tym bardziej trzeba to szanować, a im bardziej karygodne, tym mocniej apeluje do nas o jakieś wstawiennictwo." [122]

[próżność mniejszym grzechem od pychy]
"Próżność jest aktywna, potrzebuje aplauzu niezliczonych tłumów; pycha jest bierna, bo potrzebuje aplauzu tylko jednej osoby i z góry go ma. Próżność umie cieszyć się z żartu nawet własnym kosztem; pycha jest drętwa i nie umie się nawet uśmiechnąć. (...) Ludzkie ego jest Gorgoną. Próżność widzi je odbite w lustrach innych ludzi - i żyje. Pycha wpatruje się w nie wprost - i obraca się w kamień." [123-124.]

[Montessori? Stary maleńki? Paruletni geniusze na 10 zajęciach w przedszkolach? Wychowanie "ekologiczne"?]
"Wolę ominąć jak najdalej diabelską wizję dziecka, które jest tak naturalne i proste, że nie lubi zabawek." [130]

"Wiara nie jest ani na jotę bardziej paradoksalna niż nadzieja i miłość. Miłość to moc, by bronić czegoś, o czym wiemy, że zasługuje na potępienie. Nadzieja to moc, by zachowywać pogodę ducha, gdy wiemy, że sytuacja staje się rozpaczliwa." [148]


[każdy mówi czasem głupstwa - szkodliwe są jedynie te, mówione podniosłym tonem]
"W świecie nowoczesnym nadęta powaga to zaprzysięgły wróg szczerości." [210]

[słuchajmy się wzajemnie! czemu są shitstormy? temu:]
"Umiem sobie wyobrazić jeden tylko sensowny powód, mogący skłonić człowieka, by słuchał drugiego człowieka - ten mianowicie, iż człowiek z żarliwą wiarą i skupioną uwagą oczekuje, że usłyszy coś, czego nie spodziewa się usłyszeć. (...) Jeśli to nieracjonalne, to wyłącznie dlatego, że racjonalizm jest z gruntu błędny." [211]

[wolna wola kontra materializm]
"Występujemy przeciw sekularyzmowi, gdyż prowadzi do zaniku motywacji. Materializm nie jest po prostu systemem, który niszczy restrykcje obyczajowe. Materializm sam jest jedną wielką restrykcją. Szkoła p. McCabe opowiada się za wolnością polityczną, lecz neguje wolność duchową. Znosi bowiem reguły, które można było łamać, i zaprowadza reguły, których złamać się nie da. A na tym polega prawdziwe niewolnictwo.
(przyp.: Marksista uważa, że wybory etyczne jakich dokonuje jednostka, wynikają zawsze z sytuacji ekonomicznej (...) i głosi, że świadomość zależy od bytu - co znaczy, że ludzki umysł nie posiada elementarnego prawa do własnych myśli i własnych wyborów)." [213]

[definicja człowie(czeństw/k)a]
"Człowiek powinien zostać zdefiniowany jako zwierzę, które tworzy dogmaty. Piętrząc doktrynę na doktrynie, wniosek na wniosku, w dziele wznoszenia jakiejś niezwykłej konstrukcji filozoficznej czy religijnej, człowiek staje się coraz bardziej człowiekiem. Lecz kiedy odrzuca jedną doktrynę za drugą w akcie wyszukanego sceptycyzmu, kiedy oświadcza, że nie pozwoli się uwiązać do jednego tylko systemu filozoficznego, kiedy twierdzi, że wyrósł z definicji, kiedy mówi, że nie wierzy w ostateczny cel, kiedy, w swojej wyobraźni, zasiada niczym Pan Bóg we własnej osobie, nie wyznając żadnej religii, lecz spoglądając na wszystkie z góry, wówczas, w miarę, jak ów proces się posuwa, człowiek powoli roztapia się na powrót w nieokreśloności wędrownych zwierząt i nieświadomości trawy. Drzewa nie posiadają dogmatów. Warzywa są wybitnie tolerancyjne." [268]

[pewność przekonań - dopuszczam, że mogę się mylić, ale jeśli wiem, że się mylę, to zmieniam zdanie i wówczas mam pewność co do nowego przekonania]
"Nikt nie powinien pisać książek, nikt, nie powinien nawet się odzywać, jeśli nie jest przekonany o prawdziwości własnych poglądów i błędności cudzych - czyli o cudzej herezji i własnej ortodoksji." [269]

[niebezpieczna bezideowość - podatność na szkodliwe sugestie]
"Człowiek nieposiadający żadnych idei rzeczywiście jest w niebezpieczeństwie, bo pierwsza lepsza idea uderzy mu do głowy jak wino do głowy abstynenta i odurzy go kompletnie." [277-278]