Recenzja oficjalna PWN

Recenzent: Natalia M (porcelanka)

Trzy nastolatki – muzułmanka Mehreen, poruszająca się na wózku inwalidzkim Cara i perfekcyjna w każdym calu Olivia. Dzieli je nieomal wszystko – pochodzenie, religia, orientacja seksualna, status majątkowy – łączy jedno: chęć popełnienia samobójstwa. Poznają się za pośrednictwem portalu oferującego pomoc w zabiciu się, aby wspólnie zrealizować swoje pragnienie. Motywy Cary są widoczne gołym okiem, Mehreen cierpi na depresję, a co skłania ku tak dramatycznym wyborom Olivię? „Dziwnie patrzy się na dziewczynę z designerską torbą i w nieskazitelnie czystych ubraniach, która stoi z nami na cmentarzu, bo pragnie się zabić”[1].

„Czego ci nie mówię” to powieść z gatunku young adult, skierowana jednak nie tylko do młodzieży, ale także do dorosłych czytelników. Yasmin Rahman porusza trudne tematy – samookaleczenia, różnego rodzaju traumy, wyobcowanie z uwagi na wyznawaną religię, niezrozumienie w rodzinie i niskie poczucie własnej wartości. Każda z głównych bohaterek boryka się także z brakiem akceptacji i niemożnością zwierzenia się ze swoich problemów komukolwiek. Mehreen boi się przyznać rodzinie do swoich myśli samobójczych z powodu wiary, Cara obwinia się za wypadek, w którym zginął jej ojciec, a Olivia dąży do bycia idealną, aby nikt nie zauważył jej dramatu. „Czego ci nie mówię” to także zderzenie kultur i roli, którą ogrywa w nich kobieta. Muzułmańska rodzina Mehreen przypomina jej, że każda dziewczyna ma swoją datę przydatności, a nauka w wyjściu za mąż nie pomaga – „Jaki jest sens zdobywania całej tej wiedzy? Nie ma znaczenia, kiedy wyjdzie się za mąż”[2]. To także zapis relacji córek z matkami – Cara zamyka się w sobie po wypadku i śmierci ojca, a okazywaną troskę traktuje jako nadopiekuńczość; matka Olivii zdaje się zupełnie zatracać się w nowym związku, a między nią a córkę wkrada się dystans; w domu Mehreen jej blizny po samookaleczeniach są brane za ślady po taniej biżuterii.

Rahman stworzyła ciekawe, wielowymiarowe postacie i przedstawiła motywacje, jakie mogą popychać młodych ludzi do popełnienia samobójstwa – wszystko to bez nachalnego moralizatorstwa i dydaktyki. W „Czego ci nie mówię” stara się wniknąć w psychikę nastolatek, udowodnić, że mierzą się one z poważnymi problemami, które je często przerastają i nie potrafią szukać wsparcia. Rahman pisze przystępnym, chociaż zróżnicowanym językiem. Narracja prowadzona jest w pierwszej osobie, a punkt widzenia zmienia się z zależności od tego, której z dziewcząt oddaje głos. Poszczególne partie tekstu różnią się też zapisem – emocje bohaterek wyrażane są za pomocą różnych czcionek i ich wielkości, pogrubień, kursywy, białego wiersza oraz licznych spacji i graficznych form zapisu.

„Czego ci nie mówię” to nie tylko próba zrozumienia psychiki nastoletnich dziewczyn planujących samobójstwo, ale także ciekawy rozwój akcji. Co ma bowiem na celu strona internetowa oferująca pomoc w zabiciu się i wyznaczająca zarejestrowanym członkom kolejne, coraz bardziej przerażające zadania? Czy kwestionariusze, które wypełniły bohaterki pomogą im porzucić plany samobójcze, czy wręcz przeciwnie?

Rahman udowadnia, że literatura młodzieżowa może poruszać poważne tematy i to bez ckliwości, grania na emocjach, czy mentorskiego tonu. W przedmowie zdradza, że „to książka, którą sama chciałabym mieć, gdy dorastałam”[3], a także, że chciała dotrzeć do nastolatków mających poczucie, że ich „kultura i religia przeczą (…) chorobie psychicznej”[4]. „Czego ci nie mówię” to niełatwa i budząca emocje powieść, która nie pozostawia obojętnym.

Ocena recenzenta: 5


[1] Yasmin Rahman, „Czego ci nie mówię”, tłum. Joanna Dziubińska, wyd. IUVI, 2020, str. 52.
[2] Tamże, str. 315.
[3] Tamże, str. 5.
[4] Tamże, str. 5.