On (Papużanka Zośka) to anty-opowieść z antybohaterem, opóźnionym umysłowo chłopcem (o przezwisku "Śpik"), zafascynowanym jazdą tramwajem, chyba nastawiona całkiem na "anty". Z jednej strony rozliczeniowa z latami 80. i początkiem 90. XXw. Skupia się głównie na tym, co niefajne, na wręcz ohydnych aspektach peerelowskiej rzeczywistości, także na brzydkich stronach realiów podstawówkowych (od okrucieństwa, głupoty, złośliwości i cwaniakostwa uczniów po bezmetodyczność, szablonowość, tępotę nauczycieli), beznadziejności życia krakowskiego blokowiska. Z drugiej jest to na swój sposób powieść nostalgiczna - i ważną jej wartością jest możliwość przerzucenia mostu porozumienia z pokoleniem osób dorastających już w XXIw., obrazowego nakreślenia różnic, bowiem przedstawione są właśnie te aspekty, w których siermiężny pryl i dewiacje okresu transformacji mogą być najmniej zrozumiałe dla przyszłych pokoleń. Papużanka wykazuje się świetnym wyczuciem języka, buduje także interesujące aluzje tak literackie jak (pop)kulturowe. Odjąłem pół oceny za chwilami prymitywny antyklerykalizm, choć rozumiem, że zapewne jest to element jej wizji literackiej: skupienia się na tym aspekcie opisywanych faktów społecznych, który jest ciemną stroną zdarzeń, organizacji, procesów społecznych.

Mam również skojarzenia z prozą Ostrowska Ewa Maria (pseud. Zbyszewski Brunon lub Lane Nancy) - ona podobnie jak Papużanka skupia się na brzydkiej stronie świata. Jedynie sam epitet "śpik" nie budzi we mnie tak negatywnych konotacji, bo nie jest dla mnie synonimem "gluta", tylko częścią powiedzenia "śpik mnie morzy", czyli "chce mi się spać".

Myślę także, że "On" jest dobrą diagnozą powieści Małe życie (Yanagihara Hanya) - opisy interpretacji literackich czynione przez polonistkę Lodówę dają asumpt do zakwalifikowania "Małego życia" do kanonu lektur (rozwinięcie, punkt kulminacyjny itp.), szczególnie, że mamy w niej bohatera przegranego, napisanego do wzruszania.

Dzięki za książkę, Misiaku!