Tak się jakoś złożyło, że literaturę słowacką poznaję głównie, jeśli nie jedynie, za pośrednictwem opowiadań. O dziwo na półce stoi nawet "W misji idealnej czystości" Michala Hvorecky'ego (nierówny zbiór, dwa opowiadania świetne, inne jakby wymuszone. Teksty mocno osadzone w popkulturze), po drodze był zbiorek Balli (bardzo mi się podobało w czasie czytania, czemu dałem wyraz także i tu, ale dziś - wstyd przyznać - niewiele z tego pamiętam. Nawet nie nastrój "Niepokoju").

Był też "Marakesz" kolejnego Słowaka, Pankovčína. Wydana przez Czarne książka "młodego pisarza, już niestety nieżyjącego". Składająca się z tekstów zgrupowanych w pięciu czy czterech grupach, w tym jedna minipowieść. I ona mi się podobała najbardziej. Poza samą wioską, Marakeszem, za którą to nazwą skrywa się osada w północnowschodniej Słowacji. Nie trzeba być specjalnym orłem, by odkryć że jej literacka nazwa niewiele ma wspólnego z realiami życia opisywanymi przez Słowaka. Kraniec świata, wymierające domostwa, etniczny koktajl. Nierealne światy.

Pankovčín umiejętnie wplatał w swoją narrację "elementy magiczne, absurdalne, przerażające". Ha, znamy to! No właśnie nie bardzo. Nie jest to rozbuchany realizm magiczny Latynosów, ale nie jest też to literatura rozrachunkowa Europy Wschodniej, lubująca się w tworzeniu postkafkowskich narracji. Na pierwszą etykietkę proza Słowaka jest zbyt ascetyczna, wyważona, na drugą - zbyt, nie, nie optymistyczna, to nie jest dobre słowo, zbyt zwyczajna, codzienna. Pankovcin spotyka się gdzieś w połowie drogi. I radzi sobie.

W "To będzie piękny pogrzeb" chyba nie ma tekstu na głowę bijącego pozostałe. Ale nie ma też opowiadania wyraźnie słabszego. Nawet kilkuakapitowe wypełniacze nie są złe, a to się zdarza zaskakująco rzadko. Nawet/szczególnie w wyborach. Panuje nad piórem, może nawet zbyt bardzo. I mam poczucie, że te teksty (przynajmniej te, które całkowicie wykraczają poza mikroklimat Marakeszu) są może nawet bardziej aktualne dziś, niż w chwili napisania. 10, 15 lat temu.

---
To będzie piękny pogrzeb (Pankovčín Václav)