Książka: To będzie piękny pogrzeb

Chociaż od wczesnej i przypadkowej śmierci Václava Pankovčína (1968-1999) minęło już wiele lat, jego miejsce w literaturze słowackiej staje się z roku na rok ważniejsze. Książki tego autora są systematycznie wznawiane i pozyskują coraz to więcej serdecznych czytelników.

Od grupki bardzo utalentowanych rówieśników (jak np. wydany w Pograniczu Balla), którzy dominują obecnie na literackim rynku w Słowacji i prezentują często rozmaite odłamy z natury rzeczy dość pesymistycznego postmodernizmu, Pankovčín odróżnia się brakiem autostylizacji, empatycznym stosunkiem do innych, dość dobrodusznym poczuciem humoru i dyskretną poetyckością. No i surrealizm nie jest mu obcy. Ale to wszystko przeplata się jednak z realistycznym postrzeganiem uwarunkowań społecznych i egzystencjalnych dotyczących, zazwyczaj jakby programowo przeciętnych i bynajmniej nie w czepku urodzonych, opisywanych postaci. Dzięki umiejętności symultanicznego operowania wielością czasów nawet najbanalniejsze sytuacje i losy ludzkie pod piórem Pankovčína zyskują czasem zaskakująco balladyczny, a nieraz i mityczny wymiar.

Cała ta twórczość (włącznie z debiutancką książką dla dzieci) układa się w jednorodną, realistyczno-magiczną całość. Motywy, postaci, zawsze trochę podobny do samego Pankovčína narrator, a także i miejsca akcji powtarzają się i przeplatają w najrozmaitszych wariacjach. Na śmiesznie i na poważnie.

A przede wszystkim: Pankovčín, zgodnie ze swymi korzeniami i wrażliwością, jest pisarzem bardzo wschodnio-słowackim i, w najpiękniejszym tego słowa znaczeniu, nieco prowincjonalnym. Gdyby żył, na pewno mógłby posiedzieć przy domowej palince np. z Andrzejem Stasiukiem.

[Pogranicze, 2010]