Szczepan Twardoch powiedział, że powieścią "Król" nie chciał załatwić żadnej sprawy, bo powieści nie pisze się, aby cokolwiek załatwiać. Załatwianie spraw politycznych czy światopoglądowych literaturą nie ma sensu, "to jak wbijać gwoździe butelką". Niezupełnie się zgadzam z Twardochem, bo myślę, że dobra literatura wiele załatwia, choć niekoniecznie cele wytyczone przez autora.

O "Królu" napisano i powiedziano wiele. Książka modna, doceniona i czytana. Całkiem słusznie. To, co może "załatwić" ta powieść to pokazać prawdziwszą stronę II Rzeczpospolitej. W powieści Twardocha wymarzona wolna ojczyzna, nie jest przyjazna wszystkim swoim obywatelom. W zasadzie żaden z bohaterów nie może się w niej czuć wystarczająco dobrze i bezpiecznie. Koniec lat trzydziestych to okres zamętu, walk ulicznych, getta ławkowego na uczelniach, nasilenia nacjonalizmów. Główny bohater Żyd Jakub Szapiro, słynny bokser, jeden z żołnierzy gangu kuma Kaplicy żyje dobrze i komfortowo, ale do czasu, tak jak jego szef. Nikt nie może być oszczędzony. Zbliża się coś strasznego i w powieści wyraźnie można wyczuć zapowiedź zagłady tego świata. Świata, w którym skrajna, nacjonalistyczna prawica nienawidzi socjalistów, szczególnie tych z żydowskimi korzeniami. Konflikty na tle narodowym, klasowym, religijnym, światopoglądowym i każdym innym muszą doprowadzić do strasznego końca. Wiemy dziś jakiego i może powinniśmy o tym pomyśleć, czytając współcześnie i żyjąc w świecie znów nie bardzo spokojnym.

Niewątpliwą zaletą "Króla" jest doskonale oddana atmosfera tamtych czasów. Autor przyznał, że przed przystąpieniem do pisania czytał wiele literatury przedmiotu i przedwojenną prasę. Dzięki temu dostajemy powieść doskonale opowiadającą o międzywojniu. Autor zachował wrażliwość i mentalność ludzi opisywanego czasu. Bohaterowie mówią językiem lat trzydziestych. Jest więc powieść wiarygodna również na poziomie psychologicznym. Nie ukrywam, że to dla mnie jako czytelnika ważne.

Na osobną uwagę zasługuje główny bohater Jakub Szapiro, bokser żydowskiego klubu Makabi i gangster. Historia jest nam opowiadana z perspektywy kilkudziesięciu lat, z końca lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku. W tle powstanie państwa Izrael i wojny na Bliskim Wschodzie. Czy Jakub Szapiro jest dobrym człowiekiem, czy odpokutował swoje złe uczynki? Postać wielowymiarowa łącząca dawne i współczesne czasy. Twardoch nie rozczula się nad swoimi bohaterami. Żyją w okrutnych czasach i są tacy jak warunki, które ich stworzyły. Czy człowiek ma wpływ na to, co się z nim dzieje, na to jaki jest? Autor stawia nam wiele pytań. Nie mogę więc zgodzić się ze Szczepanem Twardochem, że powieścią niczego nie da się załatwić. A zmusić czytelnika do myślenia? Czy to mało?



Król (Twardoch Szczepan)