Noty wydawnicze

Leszek Kołakowski: Wyjaśnienie i usprawiedliwienie

Część pierwsza
O UMIERANIU I O UMARŁYCH

- Jan Kochanowski: Tren XIII
- Mikołaj Sęp Szarzyński: O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem
- Cyprian Norwid: [Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie...]
- Rajmund Bergel: Bezimienne groby
- Stanisław Wyspiański: [Niech nikt nad grobem mi nie płacze...]
- Maria Konopnicka: A ci, co giną w boju...
- Bolesław Leśmian: Garbus
- Antoni Słonimski: Sekret
- Tytus Czyżewski: Monolog błazna
- Wisława Szymborska: Kot w pustym mieszkaniu
- Jerzy Ficowski: Godzina dojrzała
- Władysław Broniewski: Brzoza
- Stanisław Wygodzki: List w noc
- Zbigniew Herbert: Fotografia
- Małgorzata Hillar: Sen o wrzosie
- Julia Hartwig: Którejś nocy
- Juliusz Słowacki: Na sprowadzenie prochów Napoleona
- Cyprian Norwid: Bema pamięci żałobny rapsod
- Stanisław Wyspiański: z rapsodu "Kazimierz Wielki"
- Julian Tuwim: Pogrzeb Słowackiego


Część druga
O KOCHANIU I O ROZSTANIU

- Jan Kochanowski: Pieśń IX
- Jan Kochanowski: Pieśń XI
- Jan Andrzej Morsztyn: Na kwiatki
- Zbigniew Morsztyn: Emblema 34
- Szymon Zimorowic: Haniel
- Franciszek Karpiński: Do Justyny. Tęskność na wiosnę
- Franciszek Dionizy Kniaźnin: Do gwiazd
- Adam Mickiewicz: Do M***
- Juliusz Słowacki: Rozłączenie
- Zofia Rościszewska: Nie rzeknę nigdy...
- Cyprian Norwid: Czułość
- Bronisława Ostrowska: Łzy
- Tadeusz Miciński: [Bądź zdrowa!...]
- Antoni Słonimski: Muza
- Maria Pawlikowska-Jasnorzewska: Miłość
- Julian Tuwim: Spacer antyczny
- Krzysztof Kamil Baczyński: Biała magia
- Józef Czechowicz: wieczorem
- Jan Lechoń: Sprzeczka
- Julian Tuwim: Ja do ciebie nie mogę, nie mogę
- Konstanty Ildefons Gałczyński: Rozmowa liryczna
- Witold Wirpsza: Miłość
- Halina Poświatowska: * * * [jestem dla ciebie czuła...]
- Tadeusz Różewicz: Kolor oczu i pytania
- Małgorzata Hillar: Rozmowa oczu


Część trzecia
O RZECZY PRZEMIJANIU I O DZIWNOŚCI ŚWIATA, I O LOSIE NIEDOBRYM

- Maria Konopnicka: Gdybym ze złota powstał...
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer: z "Preludiów"
- Bolesław Leśmian: W czas zmartwychwstania
- Leopold Staff: [Kochać i tracić...]
- Maria Pawlikowska-Jasnorzewska: Ja
- Mieczysław Jastrun: Pożegnanie
- Wiktor Woroszylski: * * * [I cóż nam zostało?]
- Tadeusz Różewicz: W świetle lamp filujących
- Artur Międzyrzecki: Nikt nie wie co i kiedy się zaczyna
- Jerzy Ficowski: Jutro znów przyjdę
- Wisława Szymborska: Monolog dla Kasandry
- Adam Mickiewicz: [Nad wodą wielką i czystą...]
- Cyprian Norwid: W Weronie
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Ta trawa, której nikt nie kosi...
- Emil Zegadłowicz: Jesień
- Leopold Staff: Świat
- Kazimierz Wierzyński: Ptak
- Aleksander Wat: * * * [Co ja na to poradzę...]
- Czesław Miłosz: Piosenka o końcu świata
- Zbigniew Herbert: Kamyk
- Wiktor Woroszylski: Modlitwa do gwiazdy
- Tymoteusz Karpowicz: Księga Eklesiastesa
- Artur Międzyrzecki: Wiatr
- Tadeusz Różewicz: Statek widmo
- Daniel Naborowski: Krótkość żywota
- Hieronim Morsztyn: Non licet plus efferre, quam intuleris
- Józef Wittlin; Lament barana ofiarnego
- Antoni Lange: [Gdziekolwiek jesteś...]
- Emil Zegadłowicz: * * * [Sinych gór cielska...]
- Kazimierz Wierzyński: Popiół
- Kazimiera Iłłakowiczówna: Niańka króla Heroda
- Krzysztof Kamil Baczyński: Deszcze
- Antoni Słonimski: Niepogodzony...
- Tadeusz Różewicz: Zwierciadło
- Wisława Szymborska: Pochwała złego o sobie mniemania
- Czesław Miłosz: Piosenka
- Łazarz Baranowicz: O śmiechu. Waruj śmiechu, ślad do grzechu
- Zbigniew Morsztyn: Myśl ludzka
- Jan Kasprowicz: z Księgi ubogich
- Antoni Słonimski: Nokturn. III


Część czwarta
O BOGU, O WIERZE I O CHRYSTUSIE

- Jan Kochanowski: Modlitwa o deszcz
- Jan Kochanowski: Psalm 122
- Olbrycht Karmanowski: W chorobie
- Adam Mickiewicz: [Broń mnie przed sobą samym...]
- Juliusz Słowacki: * * * [Radujcie się! Pan wielki...]
- Bogusław Adamowicz: Krew Abla do Jehowy
- Jan Kasprowicz: z Księgi ubogich [Cokolwiek o tym powiecie...]
- Maria Konopnicka: Si quis dixerit...
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Wszechmocny Bóg
- Kazimiera Iłłakowiczówna: Bóg jest także z nimi...
- Krzysztof Kamil Baczyński: Narodziny Boga
- Jan Twardowski: Westchnienie
- Julia Hartwig: Nawroty
- Stanisław Herakliusz Lubomirski: Sonet na całą Mękę Pańską
- Wespazjan Kochowski: Psalm 5
- Leopold Staff: Wyznawcy
- Konstanty Ildefons Gałczyński: Ucieczka grzesznych
- Aleksander Wat: Trzy sonety
- Czesław Miłosz: Wykład V
- Jan Twardowski: Wybaczyć


Część piąta
O POLSCE

- Krzysztof Opaliński: Że żaden król Polakom nigdy nie wygodzi
- Adam Mickiewicz: Do matki Polki
- Juliusz Słowacki: Proroctwo
- Zygmunt Krasiński: [A z wolna, z wolna - za człowiekiem Bogiem...]
- Zygmunt Krasiński: Nim słońce wejdzie, rosa wyżre oczy
- Józef Bohdan Zaleski: Cedr
- Teofil Lenartowicz: Izrael
- Mieczysław Romanowski: Sztandary polskie w Kremlu
- Adam Asnyk: Nad głębiami
- Edward Słoński: Sen o szpadzie. Do mego syna
- Jerzy Żuławski: Do moich synów
- Leopold Staff: Trójliść braterstwa
- Józef Czechowicz: pod dworcem głównym w warszawie
- Julian Tuwim: Lekcja
- Władysław Broniewski: Żołnierz polski
- Józef Wittlin: Stabat Mater
- Krzysztof Kamil Baczyński: * * * [Byłeś jak wielkie, stare drzewo...]
- Czesław Miłosz: Naród
- Mieczysław Jastrun: Pierwsza wiosna
- Julia Hartwig: Mówcie nam to


Aneks

- Adam Czerniawski: Po wojnie
- Adam Zagajewski: Jak kończą klowni
- Ewa Lipska: Trzęsienie ziemi
- Ryszard Krynicki: Choćbyś była tak prosta
- Adriana Szymańska: Wróbel
- Stanisław Barańczak: Widokówka z tego świata
- Bronisław Maj: * * * [Za oknem deszcz...]

[Wydawnictwo Znak, 2003]

Bardzo osobista antologia wybitnego i popularnego filozofa, zawierająca utwory poetów z różnych epok, od Kochanowskiego do Ewy Lipskiej i Stanisława Barańczaka.

Wiersze nie są ułożone w kolejności chronologicznej, lecz pogrupowane tematycznie w pięciu kategoriach: o umieraniu, o kochaniu i rozstaniu, o przemijaniu, o Bogu i o Polsce.

Autor wyboru tak pisze we wstępie: "Ułożyłem sobie zbiór polskich utworów poetyckich, kierując się prywatnym upodobaniem. Nie jest to żaden przegląd historyczny polskiej poezji. Wybór ten nie odbiega daleko (choć zawsze odbiega nieco) od upodobań czytelnika przeciętnego, jakim i ja jestem".

[Znak, 2003]