Recenzent: Izabela Osiadacz


Sylvia Plath została zapamiętana nie tylko jako jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku, lecz także jako „artystka przeklęta”. Samobójcza śmierć trwale naznaczyła jej legendę. Elizabeth Winder w „Sylvii Plath w Nowym Jorku” obala wizerunek cierpiącej poetki – jej książka biograficzna staje się rewersem „Szklanego klosza”.

Plath trafiła do Nowego Jorku jako stażystka i redaktorka gościnna magazynu o modzie „Mademoiselle”. Zamieszkała w Barbizonie – żeńskim hotelu dla wybitnie uzdolnionych Amerykanek. Znajdowały tam miejsce początkujące aktorki, pisarki, redaktorki i modelki. Winder ogranicza narrację do tego krótkiego, lecz niezwykle ważnego epizodu w życiu poetki. Nie bez powodu – pobyt bohaterki książki w Nowym Jorku i jej staż w magazynie stanowił kanwę jej najsłynniejszej powieści „Szklany klosz”.

Autorka przedstawia nieznane dotąd oblicze poetki. Jako 20-latka czytywała ona Jamesa Joyce’a i po raz pierwszy opuściła Nową Anglię. Winder przekonuje, że pochłaniała ją kultura materialna jej czasów. Sylvia chodziła na zakupy, tańczyła, pracowała społecznie, miała wybitne osiągnięcia w nauce. Staż w „Mademoiselle” gwarantował nie tylko normalną pensję, lecz także wyjścia na przyjęcia, do teatru i na pokazy mody.

Lata 50. to złota era dziennikarstwa modowego. Plath opisywała kampusowe trendy, uwielbiała otaczać się tkaninami i świecidełkami. W równym stopniu była artystką, co konsumentką piękna i towarów. Badaczka stara się podkreślić, że nie dostrzeżono innych talentów Plath – sugeruje, że ta byłaby idealną kandydatką na redaktorkę działu mody. Przedstawia zupełnie nieznane oblicze poetki, która – jak się okazuje – uczęszczała na zajęcia ze sztuki, wykazywała talent do projektowania i rysunku.

Omawiana publikacja jest napisana wyraźnie z kobiecej perspektywy. To opowieść w równym stopniu o młodej Sylvii Plath, co o Nowym Jorku lat 50. To również portret kobiet, które rozpoczynały dorosłe życie w czasach przed rewolucją seksualną. Książka Winder stanowi też spory zbiór relacji innych stażystek, znajomych poetki. Minikronika tamtych czasów obfituje w informacje dotyczące urody i pielęgnacji. Zamiłowanie bohaterki tej biografii do mody i strojów łączy się z zamiłowaniem jej autorki do opisu dodatków i kosmetyków.

Bardzo mało w tym portrecie samej Plath – więcej niż o jej nastrojach i stanach psychicznych dowiemy się o trendach w pielęgnacji i urodzie. Kwestie psychologiczne są zaledwie zarysowane – pierwszy kryzys poetki zakończony próbą samobójczą został ujęty w jednym krótkim rozdziale. Winder nie zajmuje się jej przeżyciami, obserwuje jedynie powierzchnię. W efekcie otrzymujemy biografię niejako uproszczoną, która nie mierzy się z dramatycznym aspektem życia bohaterki.

„Sylvię Plath w Nowym Jorku” można potraktować jako ciekawy dodatek do „Szklanego klosza”. Odnajdziemy w tej pozycji wiele wspólnych z nim elementów – tyle że tu literatura została zastąpiona materiałem biograficznym i cennym kontekstem społeczno-obyczajowym. Legenda ustępuje prawdzie faktów. Książki Winder nie sposób nazwać monumentalną biografią, jest ona jednak istotnym posłowiem do historii jednej z najbardziej interesujących poetek XX wieku.



Autor: Elizabeth Winder
Tytuł: Sylvia Plath w Nowym Jorku. Lato 1953
Przekład: Magdalena Zielińska
Wydawnictwo: Marginesy, 2015
Liczba stron: 320

Ocena recenzenta: 4/6