Żelazo i rdza (Sidebottom Harry)

Harry Sidebottom to brytyjski historyk i pisarz, który pracuje jako wykładowca historii antycznej w Lincoln College w Oksfordzie. Nie może więc dziwić, że jego zamiłowanie przeniosło się na pisarstwo i zasłynął on serią powieści o Marku Baliście (cykl "Wojownik Rzymu"), wydaną przez Wydawnictwo Rebis, która dotyczy właśnie okresu starożytności. Seria przyjęła się całkiem dobrze, co zmotywowało Sidebottoma do kontynuowania pisarskiej kariery i stworzenia nowego cyklu pod nazwą "Cesarski tron", który będzie trylogią i akcja również osadzona jest w antyku.

Jest rok 235, kiedy młody cesarz, Aleksander Sewer, zostaje zabity przez bohatera wojennego - Maksymina Traka. Poza murami Rzymu zostaje on obwołany przez swoją armię nowym cesarzem imperium. Czas panowania Traka to okres, kiedy Imperium Rzymskie prowadzi zacięte walki z barbarzyńcami, pochłaniające niezliczone liczby ofiar i pieniędzy. Na północnych rubieżach przebywa Track tocząc nieustanne walki z barbarzyńcami. Na wschodzie, w Mezopotamii, stacjonuje namiestnik Pryskus. Zaś w Afryce znajdują się wojska pod dowództwem Gordiana Starszego, które walczą z nomadami Nuffuziego. Rzym został pod opieką prefekta Pupienusa i jego synów Pupienusa Maksymusa i Pupienusa Afrikanusa. Wszyscy walczą o poszerzenie się granic i większe wpływy dla Imperium Rzymskiego, ale nie jest to łatwe, bo wrogie plemiona barbarzyńców zdają się być nieskończone, a i w samym Rzymie pełno jest zdrajców i spiskowców, którym bardzo nie odpowiada, że rolę cesarza przyjął bohater wojenny, który nie chce brać udziału w polityce, bo zamiast tego woli przebywać ze swoimi żołnierzami.

"Wzbogacaj żołnierzy, ignoruj wszystkich pozostałych."**

"Żelazo i rdza" to powieść historyczna osadzona w antyku. Jednym z najsłynniejszych pisarzy powieści historycznej z tego okresu jest Robert Graves, który pisał o słynnym kalekim cesarzu Klaudiuszu ("Ja, Klaudiusz", "Klaudiusz i Messalina"). Sidebottom zdecydował się napisać o mało znanym laikowi historii antycznej Maksyminie Traku, którego okres panowania był krótki, ale bardzo intensywny, bo stoczył wiele potyczek przeciwko barbarzyńcom. Co ciekawe, uznany jest za jedynego człowieka, który nie był rzymianinem a został cesarzem i nigdy nie pojawił się jako cesarz w Rzymie, bo osobiście toczył bitwy z wrogiem, stając ramię w ramie ze swoimi żołnierzami, których uważał za lepszych od polityków. Cały okres jego panowania przemijał zatem na polu walki, aby poszerzyć granice Imperium Rzymskiego i zwalczyć jego wrogów, zamiast przebywać w Rzymie wśród senatorów i zajmować się polityką.

Brytyjski autor znany jest z poprzedniego cyklu ze swojej niezwykłej skrupulatności, która jest dostrzegalna na każdej stronie także i w tej książce. Bardzo dokładnie przedstawił postać Traka, okres jego panowania i środowisko, w którym przebywa, a oprócz tego dołączył do książki dodatki w postaci licznych map (Wschodu, Północnych rubieży, Afryki, granic Imperium Rzymskiego), spisu postaci, słownika i posłowia historycznego, które wszystkie razem mają bagatela aż 74 strony! Zaznaczyć trzeba, że książka liczy sobie 448 stron, a więc dodatki stanowią jej znaczną część. Bardzo rzadko spotykam się z taka skrupulatnością u autorów i jest to naprawdę godne podziwu, ile autor włożył pracy w napisanie tej książki.

"Nam, nieszczęsnym śmiertelnikom, każdy sposób umierania jest nienawistny."***

Starożytność i średniowiecze to epoki, które najlepiej nadają się na napisanie powieści historycznej. Już od szkoły podstawowej na lekcjach historii jesteśmy uczeni o najważniejszych wydarzeniach z tych dwóch okresów, bo zapisały w dziejach ludzkości najbogatszą historię. Jednak nie każdy lubi sucho przedstawione fakty, które na lekcjach najczęściej podawane są pod postacią dat i liczb, których spamiętać wszystkich nie sposób. Dla takich osób, które lubią historię, ale nie pod postacią liczb, została stworzona właśnie powieść historyczna, która stanowi połączenie tego, co faktycznie się wydarzyło z tym, co tworzy właściwą część książek tego gatunku, czyli fikcją literacką dopisaną przez autora, żeby było ciekawiej i zapewniało rozrywkę. I to faktycznie zdaje egzamin, chociaż sam początkowo niechętnie po pierwszą książkę z tego gatunku sięgałem.

Antyk jest moim ulubionym okresem w dziejach ludzkości, o którym chętnie czytam, bo oprócz bogatej ilości krwawych i spektakularnych wojen i bitew, znany jest również z konsekwentnie prowadzonej polityki, bałwochwalczej czci oddawanej bogom, przywiązywania dużej uwagi do kultury i sztuki (teatry, świątynie, łaźnie, kolosea itp.), budowania ogromnych imperiów, czy tworzenia się licznych spisków i knowań przeciwko wrogom a także i rodzinie, co często kończyło się zabójstwami. Niemal wszystko to znajdziecie w tej książce i trylogii, którą rozpoczęła, i jest to napisane w dobrym stylu. Jeśli więc znajdą się wśród Was osoby, które lubią powieści historyczne i wszystko to, co dotyczy antyku, myślę że będą zadowolone sięgając po nowy cykl Sidebottoma.


*Pamiętaj o śmierci (z łacińskiego).
**Harry Sidebottom, Żelazo i rdza, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2015, s. 350.
***tamże, s. 91.

Recenzja pochodzi z mojego bloga: http://swiat-bibliofila.blogspot.com/2015/09/zelazo-i-rdza-harry-sidebottom-recenzja.html