„Opowieści niesamowite” – zbiór opowiadań Edgara Allana Poego – jawią się jako specyficzne studium psychiki ludzkiej, szczególnie w tych momentach życia, które uznawane są za trudne, graniczne. Autor niezwykle szczegółowo zgłębia motywację postępowania swoich bohaterów, budując postaci skomplikowane, wielowymiarowe, niejednoznaczne. Można uznać, iż w jego twórczości przeważają trzy podstawowe typy: zbrodniarze, dopuszczający się niecnych, uznawanych za niedopuszczalne czynów, stojący do nich w opozycji detektywi oraz kobiety zawieszone na granicy pomiędzy życiem a śmiercią.

Ważne jest dostrzeżenie potencjału tkwiącego w owych postaciach i zbadanie tego, o czym Poe wielokrotnie wspominał, a więc tajemniczości i nieokreśloności. Wymienieni bohaterowie stają się dla współczesnych czytelników trudni do zrozumienia, a zatem prowokują do zgłębienia treści, jakie autor wpisał w zachowania każdego z nich. Jak podkreśla Franciszek Lyra, Poe „nieomal od początku swojej twórczości nowelistycznej fascynował się psychiczną sferą doświadczeń ludzkich. Mimo iż nie znał takich pojęć, jak masochizm, sadyzm czy »instynkt śmierci«, odkryty dopiero przez Freuda, to jednak postrzegał i rozumiał te zjawiska”*. Interesowało go to, co dziwne, niedookreślone, odmienne od ogólnie przyjętych norm. Dlatego każda z jego postaci, morderca, detektyw czy kobieta, jest osobowością złożoną, trudną do jednoznacznego odczytania.

Istotne zdaje się także, iż bohaterowie utworów Edgara Allana Poego często wymykają się stereotypom. Brak tu postaci skonwencjonalizowanych. Nawet jeśli czytelnik odczuwa pewną konwencjonalność konkretnego bohatera, bardzo szybko zmienia o nim zdanie z powodu różnego rodzaju działań i postępowania, które przeczą dotychczasowym obrazom. Przykładny mąż może w jednej chwili stać się katem i zabójcą żony. Chora, słabnąca dziewczyna okazuje się wampirem czyhającym na życie kuzyna. To tylko pojedyncze przykłady zagadek i tajemnic serwowanych czytelnikom przez Poego. Dlatego warto sięgać po jego utwory i po wielekroć przeżywać owe zaskoczenia, bowiem każde odczytanie daje szansę na odkrycie czegoś nowego…


---
* Franciszek Lyra, „Edgar Allan Poe”, wyd. Wiedza Powszechna, 1973, s. 164.