Dokładnie obejrzałem okładkę książki. Mam pewną zgubną słabość, zanim zacznę czytać danie główne, zaglądam we wszystkie możliwe zakamarki. No może poza nakładem (ciekawe, że po '89 roku ta rubryczka zniknęła) i miejscem druku. To błąd, bo - świadomie albo i nie - narzuca sposób interpretacji Dzieła, dzieła czy też dziełka. "Noc jest dziewicą" wydawca porównuje do: "Wojny polsko-ruskiej", "Heroiny" i "Trainspotting".

Zestaw godny, o zgrozo przeze mnie, przynajmniej w wersji książkowej, nieskonsumowany, więc pewnie powinien siedzieć cicho. Jednego wskazania jednak brakuje, oj bardzo. Kiedyż to Witkowski wydał swoje "Lubiewo"?, aż pobiegłem sprawdzić. No tak, gdy Peruwiańczyk ukazał się w Polsce, Kazia Szczuka już zdążyła książką Michaśki Literatki się zachwycić, "Gazeta Wyborcza" wypromować, ktoś tam oprotestować. Czemu go nie ma na okładce? Najlepiej z krótkim cytatem, w rodzaju: "To jest to!".

Bo też to takie peruwiańskie "Lubiewo" wymieszane z "Barbarą Radziwiłłówną" jest, nawet uznając chronologiczne pierwszeństwo "Nocy", można tak z czystym sumieniem osądzić. Równie gejowskie w pierwszym rzędzie, za osłoną skrywa - na równych prawach - maksymalne wkurw...nie (to naprawdę najlepsze słowo) otaczającą rzeczywistością. Nie do końca szczere, mocno upozowane, wysmakowane (i upudrowane, coś mi złośliwie szepcze do ucha). Na i chyba stłamszony patriotyzm się we mnie odzywa, bo wolę naszego! Witkowski jest bardziej szalony, mniej powtarzalny, a jego manieryczność ma jakiś cel, nie stając się literackim pustosłowiem (no, przynajmniej nie zawsze).

Bayly ekscytuje przez 50 pierwszych stron. Później odkrywa się, że kontrowersyjność, także formalna, tej prozy jest w znacznej mierze pozorna. I jeśli ją odfiltrować, to otrzymujemy niezbyt ciekawą historię niezbyt ciekawego człowieka. Nawet romans męsko-męski, po rozebraniu go na czynniki pierwsze, nie bulwersuje tak jak powinien. W jakiejś mierze jest to pewnie wina zblazowanego współczesnego czytelnika (czytaj: mnie) - coraz ciężej go naprawdę czymś zaskoczyć, zirytować, podniecić. Wszystko już było...

Dlaczego więc piszę o tej książce? Dlaczego "Noc jest dziewicą" oceniam jako powieść niezłą, dającą się przeczytać bez większego bólu? Bo nie mogę odebrać Bayly'emu literackiego potencjału. Może, gdy wyrwie się z gejowskiego "literackiego getta", napisze powieść rzeczywiście wielką? Nadzieję dają krótkie obrazki z życia, nie tylko nocnego, Limy. Nie jest to jeszcze miasto-moloch z najlepszych książek Vargasa Llosy (zgadliście - jest wspominany na okładce), ale da się dostrzec peruwiańską mozaikę. Konglomerat różnych ras, enklaw, tradycji, historii. Mieszankę niewyobrażalnego bogactwa i skrajnej biedy. Cierpienia i błazenady.

---
Jaime Bayly "Noc jest dziewicą", przeł. Tomasz Pindel, Kraków: "muchaniesiada.com", 2007