PRL miał to do siebie, że z lubością stosował metodę przemilczania dorobku pisarzy niewygodnych. Jednym z nich jest na pewno Stanisław Rembek, który był skazany literacki niebyt - wyjątkiem były niewielkie nakłady PAX-owskich wydań - choćby za swój opis wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Jednak to dopiero po wojnie powstała jego, moim nieskromnym zdaniem - jedna z najlepszych powieści o okupacji w Polsce. Trudno tu o bohaterskich partyzantów, dzielną pracę w konspiracji i chwalebne surmy bojowe. Jest szara codzienność - coś z klimatu, który w komiksie wychodził spod reki Wiśniewskiego w rysunkach do "Podziemnego frontu" i "Klossa". Poczucie zmęczenia, beznadziejności, drobne interesiki, okupacja niemal w tle i ten wyrok - który już jest, ale wykonanie to wciąż przyszłość, nieznane. Wajda próbował zmierzyć się z tematem - niestety z miernym efektem. Oczywiście dodatkowy smaczek to lektura pierwszego wydania, jeszcze w istniejącym prywatnym wydawnictwie Cukrowskiego. Typografia książek wydawanych w latach 40. kiedy osiągano doskonałe wizualnie wyniki za pomocą raptem 3 kolorów to już zupełnie inna historia. I jak tu nie być bibliofilem?