Istnieje pokusa, żeby tę książkę, objętościowo niepozorną, szybko przeczytać i odłożyć na półkę. Ale nie tak chyba powinno się ją czytać. Warto do niej wracać, smakować wciąż na nowo, kontemplować kruche piękno tych skromnych wierszy, z których wiele liczy kilkaset lat, a mimo to zadziwia świeżością, głębią spojrzenia i swoją nowoczesnością. Haiku się nie starzeją. Te wiersze są jak małe lusterka, a w każdym odbija się pewien bardzo konkretny w swoim materialnym wymiarze, fragment świata. Jeśli zarysowane są emocje i sytuacja podmiotu lirycznego, to bardzo dyskretnie, jedną kreską, bez, jak to pisze we wstępie Czesław Miłosz, cytując Basho, «całej bebechowatości składającej się na to, co nazywamy "ja"» [1].

Czego mogą nas nauczyć haiku? Po pierwsze, szacunku dla słowa. Żyjemy w kulturze "rozgadanej". Haiku ogranicza się do minimum słów przy maksimum treści. Te słowa mają swoją wagę. To uczy precyzji wypowiadania się. Czasem wystarczy tak niewiele, żeby powiedzieć tak wiele...

Nagły chłód -
W naszym pokoju stąpnąłem
Na grzebień mojej nieżyjącej żony.
Buson [2]


Drugą rzeczą, której nie można pominąć, jest ciepły stosunek twórców haiku do przyrody, głęboka więź z nią. Jest to raczej braterstwo i jedność niż, jak to ma często miejsce w kulturze Zachodu, panowanie, oparte na źródłach biblijnych, co w rezultacie prowadzi do oddzielenia. Haiku są mieszkaniem dla zwierząt i roślin, gwiazd, księżyca i nieba... Przykład?

Dzisiaj i ty
Jesteś goły,
Jesienny księżycu.
Issa [3]


Zaletą książki są ciekawe ilustracje Andrzeja Dudzińskiego, a także wiele wyjaśniający wstęp Czesława Miłosza. Wdzięczna jestem Poecie za przeniesienie na grunt polski tych wierszy. Tłumaczenia są z języka angielskiego, co nie znaczy, że gorsze. Książka zawiera także haiku twórców współczesnych, nie tylko starych mistrzów takich jak Basho czy Issa.


---
[1] Zob.: Czesław Miłosz, Haiku, Kraków 1992, str. 14.
[2] Tamże, str. 62.
[3] Tamże, str. 74.