Portret królewski nakreślony został przez Kraszewskiego jakby na przekór wszystkim prawie przekazom źródłowym. Pisarz, tak konsekwentny w komponowaniu struktury swego kronikarskiego cyklu z dokumentów, ze źródłowych materiałów historycznych, tym razem postąpił wbrew lepszej wiedzy i wyraźnie wziął w obronę szlacheckiego elekta, może dlatego, iż ten został okrzyknięty królem wbrew cudzoziemskim kandydatom, za którymi stały ugrupowania magnaterii, tak do głębi przez autora cyklu znienawidzonej.
Kraszewski nie ukrywa, rzecz prosta, iż książę Michał na króla się nie nadawał i że wybór jego był jednym z najbardziej złośliwych figlów, jakie płata narodom historia, a raczej dziełem szlacheckiej samowoli, narzucającej na przekór magnatom swego pierwszego z brzegu kandydata, tylko dla wojennych zasług jego ojca, być może z perspektywą, że będzie jak Jarema walczył z Kozakami o latyfundia szlacheckie na Ukrainie [...]
Nie tając zatem, że Michał Korybut był królem z przypadku i z kaprysu tłumów, zwala Kraszewski winę na nieszczęsny przebieg i skutki jego rządów po pierwsze na knowania opozycji z Prażmowskim na czele, po drugie na nieszczęśliwe pożycie z Eleonorą, przy czym fikcyjne obrazy pozorności tego małżeństwa, charakterystykę złej królowej doprowadza do granic nieprawdopodobieństwa, nie mówiąc już o pominięciu zasługujących na wiarę przekazów źródłowych. Na trzecim dopiero miejscu wśród przyczyn, które się złożyły na "cierniową koronę" króla, stawia pisarz wrodzone cechy jego usposobienia, tj. bierność, apatyczność, zbytnie zamiłowanie do jedzenia, a właściwie chorobliwe obżarstwo, choć i to usiłuje zwalić na skutki trucizny zadanej przez "poufalca" królowej i wysłannika cesarskiego, współdziałającego z Prażmowskim, a nie wymienianego w źródłach Toltiniego.
[...]
Jakie były przyczyny tej nieoczekiwanej tolerancyjności dla nieszczęsnego króla z przypadku? Jedną z przyczyn była z całą pewnością ideowa koncepcja cyklu kronikarskiego, w którym Kraszewski bronił z zasady władców przeciw działającemu na szkodę państwa i władzy królewskiej możnowładztwu. To bardzo konsekwentnie, z nieznacznymi tylko odchyleniami przeprowadzana koncepcja ideowa obrazów dziejów Polski w powieściach*.


---
* Wincenty Danek, "Posłowie", w: Józef Ignacy Kraszewski, "Król Piast", Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1973, s. 289-290, 292.