Przyznajcie się, dziewczyny, która z was – na jakimś etapie dzieciństwa – nie marzyła o tym, żeby być księżniczką, nosić piękne suknie, mieszkać w pałacu, tańczyć na balach i poślubić księcia, koniecznie z całą stajnią białych koni? Co prawda z takich mrzonek po jakimś czasie (chyba) wyrosłyśmy, ale gdy w telewizji widzimy księcia Williama i księżną Kate, pewnie niejednej z nas pojawia się w głowie myśl (parafrazując klasyka): "księżna to ma klawe życie". Z tego błędu skutecznie wyprowadza nas Jean de Cars, dziennikarz o zainteresowaniach historycznych, autor wielu książek popularnonaukowych dotyczących historii Europy. W tym roku ukazało się polskie tłumaczenie jednej z jego prac: Kobiety, które zawładnęły Europą: Najpotężniejsze królowe (Cars Jean des). Zostały w niej zamieszczone krótkie biografie dwunastu kobiet – królowych, które zapisały się w sposób wyjątkowy w historii kontynentu, począwszy od Katarzyny Medycejskiej, poprzez Elżbietę Wielką, Krystynę szwedzką, Marię Teresę i jej córkę, Marię Antoninę, niezbyt dobrze nam się kojarzącą carycę Katarzynę II, królową Wiktorię, cesarzową Eugenię, słynną Sisi, cesarzową Zytę, belgijską królową Astrid, kończąc na Elżbiecie II. Zapewne dzięki dziennikarskiemu polotowi autora książka nie przypomina typowego – przepraszam za określenie – "gniota" historycznego, przez który przebrnąć potrafią tylko najbardziej zagorzali wielbiciele. Sposób prowadzenia narracji jest lekki, przyjemny; autor nie sprowadza życia opisywanych dwunastu kobiet do szeregu dat: "urodziła się, wyszła za mąż, urodziła dzieci, zmarła". Sportretowane w książce panie przestają być tylko imionami w długim szeregu znanych nam postaci historycznych, stają się żywymi istotami, wywierających wpływ zarówno na najbliższe otoczenie, jak i na bieg wydarzeń politycznych w Europie. Każda z nich miała swoje cele, marzenia, niepokoje i upodobania. Musiała borykać się nie tylko z wojnami, wrogami politycznymi, ale też z surowością etykiety dworskiej, niezrozumieniem, złośliwymi plotkami, oskarżeniami i intrygami albo nieustanną krytyką ze strony teściowej. Co gorsza, niektóre albo zakończyły życie w sposób tragiczny (m.in. Maria Antonina, Sisi, Astrid), albo w ciągu długiego życia przeszła – niezasłużenie – drogę pełną upokorzeń, czego przykładem jest cesarzowa Zyta. No dobrze, nad Katarzyną II nie będziemy się aż tak bardzo litować, nie można jednak nie docenić jej ambicji, niewątpliwego talentu politycznego i oddania krajowi, którego była władczynią, a który przecież nie był jej ojczyzną.

Historyk powie: autor przywołuje zbyt mało źródeł, nie podaje bibliografii, w pewnych miejscach dostrzec można nieścisłości i błędy (np. trochę niejasny jest fragment opisujący starania Krystyny szwedzkiej o koronę Polski). Weźmy jednak pod uwagę, że to nie rozprawa doktorska, ale książka, która ma przybliżyć postacie tych niezwykłych kobiet przeciętnemu "zjadaczowi chleba". Bardziej przeszkadzało mi w czytaniu coś innego – fakt, że niektóre fragmenty są napisane mało zrozumiale. Nierzadko łapałam się na tym, że jakiś akapit musiałam przeczytać dwa, trzy razy, żeby zrozumieć, o co właściwie chodzi. Czy jest to potknięcie autora, czy tłumaczki (wyd. Muza, 2014, przeł. Krystyna Dąbrowska)? Nie wiem (obstawiam raczej drugą możliwość), żeby to sprawdzić, trzeba by sięgnąć do wersji oryginalnej. Mimo pewnych drobnych zastrzeżeń merytorycznych uważam tę pozycję za udaną próbę przypomnienia, że historia Europy to nie tylko historia mężczyzn, ale także wyjątkowych, inteligentnych i ambitnych kobiet.