Inspiracją esejów zebranych w tej książce jest idea, że polityka to w największej mierze sprawa symboli. Nie jest to oryginalna idea. Zna ją od dawna polityczna filozofia i polityczna antropologia. W czasach nowożytnych znajdujemy ją u Rousseau, który mówił, że władza obywateli też ma swoją "świecką religię". W bliższych nam czasach traktowanie polityki jako sprawy symboli stało się szczególnie aktualne, kiedy pojawiły się totalitarne systemy polityczne oparte na rozwiniętych technikach psychologicznej manipulacji masami. Również dzisiaj świadomość symbolicznej natury polityki może pomóc nam lepiej zrozumieć współczesne gałęzie politycznego totalitaryzmu i despotyzmu. Co więcej, do rozmyślania o symbolicznym aspekcie polityki skłaniają też kłopoty związane z rozwojem demokratycznego modelu społeczeństwa, zwłaszcza w tak zwanych krajach w toku przekształceń, jak państwa powstałe na obszarze byłej Jugosławii. Powszechne jest przekonanie, że jedną z największych przeszkód na drodze do demokratyzacji tych krajów stanowią niezwykle żywe nacjonalistyczne kulty i mity. Pojawia się więc pytanie, co można im przedstawić. Podważać je racjonalnymi argumentami czy zwalczać poprzez popularyzowanie innych mitów, odpowiedniejszych dla społeczeństwa demokratycznego? Czy demokracja, a więc polityka rozumiana w kluczu demokratycznym, jest tylko otwieraniem przestrzeni dla debaty o sprawach publicznych, dla tego, co Francuzi nazywają la misse en commun, czy też, aby mogła istnieć, domaga się czegoś innego - swego wcielenia, swojej figury? Oto część pytań, jakie napotka czytelnik tej książki poświęconej symbolom polityki i polityce symboli w dzisiejszej Serbii i Czarnogórze oraz w znacznie mniejszym stopniu, w niektórych byłych jugosławiańskich republikach.

[Universitas, Kraków 2001]