Rozum techniczny jest przekonany, że potrafi doskonale organizować rzeczy i ludzi, przyznając im miejsce, rolę i produkty do konsumpcji. Zwykły człowiek wymyka się jednak ukradkiem owemu kształtowaniu. Wynajduje codzienność dzięki sztukom działania, sprytnym podstępom oraz taktykom oporu, za pomocą których przechwytuje przedmioty i kody, na swój sposób zawłaszczając przestrzeń i użycie. Obejścia i skróty, sposoby robienia sztuczek, podstępy myśliwych, zmienność, tworzenie opowieści i językowych konceptów, tysiące pomysłowych praktyk to – dla tych, którzy potrafią je dostrzec – dowód, że pozbawiony właściwości tłum nie jest potulny i bierny, lecz praktykuje odstępstwo w używaniu narzuconych produktów ze sztubacką swobodą, która pozwala każdemu na przeżywanie porządku społecznego i przemocy rzeczy.

Michel de Certeau urodził się w 1925 roku. Obdarzony błyskotliwą i pozbawioną konformizmu inteligencją, wykazywał rozmaite zainteresowania. Odebrawszy solidne wykształcenie w zakresie filozofii, literatury klasycznej, historii i teologii, w 1950 roku wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, w którym przyjął święcenia kapłańskie w 1956 roku i którego nigdy nie opuścił. Jako historyk badający teksty mistyczne od renesansu do klasycyzmu interesował się metodami badawczymi antropologii, językoznawstwa i psychoanalizy. Przygotował do pracy badawczej wielu studentów w Europie i obu Amerykach. W 1984 roku powrócił z sześcioletniego pobytu na Uniwersytecie Kalifornijskim, aby objąć Katedrę Historycznej Antropologii Wierzeń w Wyższej Szkole Nauk Społecznych (EHESS). Zmarł w 1986 roku w Paryżu.

[Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008]