Mimo że dość krótka, jest to książka zabierająca dużo czasu i uwagi. Czytanie jej jest realnym wysiłkiem, pracą. Moje wrażenia, jako uczennicy gimnazjum, zmieniały się kalejdoskopowo w czasie lektury. Moja droga wyglądała tak:

Na początku dokładne opisy realistyczne nużyły, fabuła nieobfitująca w zwroty akcji nudziła, czytałam z poczucia obowiązku przeczytania klasyki polskiej i doświadczenia (jak coś jest klasyką, to w końcu okazuje się dobre). Z czasem jednak zadałam sobie trud skojarzenia faktów historycznych i wczucia się w rusyfikowaną przemocą ludność. Zrozumiałam beznadziejność i ból w sercach ludzi, którzy poddawali się zaborcy z czystej potrzeby przetrwania, będąc cały czas świadomymi swojej zdrady, chcącymi krzyknąć i przerwać tworzone kłamstwa, jednak nierobiącymi tego z wypływającej z trzewi chęci przetrwania. Widzącymi jak ci, którzy się na to odważyli, giną po raz kolejny.

Wiem, że te odczucia są banalne, powtarzane przez nauczycieli historii i polskiego po stokroć. Jednak "Syzyfowe prace", jak również wiele nowel pozytywistycznych, pozwalają poczuć je żywo i świeżo, świetnie nakłaniają do empatii. Mogę tylko powiedzieć, że po przeczytaniu ostatniej strony znieruchomiałam przepełniona straszliwym porywem patriotyzmu i autentycznym, szorstkim wzruszeniem. Bowiem cała toporność dokładnych opisów, bez wzniosłości i metafor, odsłania rzeczywistość brutalnie, nie pozostawiając złudzeń.

Po skończeniu byłam autentycznie zmęczona.

Hmm. Idealna lektura przez świętem państwowym.

Jeśli więc zabierasz się do lektury z nastawieniem negatywnym i nie jesteś przygotowany do wysiłku, jakim jest ogarnięcie nagiej rozpaczy zdradzającego własną ziemię narodu i wlanie jej w siebie, to lepiej nie zaczynaj tej książki, aby przez jej nieprzystępność nie wyrobić sobie z góry niechętnej opinii i nie zaprzepaścić tego doświadczenia, które może kiedyś jeszcze cię spotka (oczywiście jeżeli dobrniesz do końca).

Na ostatek chcę dodać, że jestem całkowicie zaskoczona faktem, iż w "Syzyfowych pracach" znalazłam najbardziej prawdziwie oddający rzeczywisty stan opis zakochania. Zmusił mnie do przypomnienia sobie tego uczucia w całym realizmie, z jego ciężarem i natrętnością. Nigdy mi się to do tej pory nie przytrafiło.