Iran to kraj zachwycający i czarujący umysły ludzi swą niepowtarzalną, egzotyczną kulturą, historią i tradycją. Jednakże Iran to także kraj przyciągający uwagę całego świata z całkowicie innych, fundamentalnych powodów. Książka wieloletniej korespondentki w Iranie, Vanny Vanuccini, porusza temat współczesnej Persji, rządzonej w sposób autorytarny przez wpływowe kręgi konserwatystów religijnych.

W 1979 roku w Iranie zwyciężyła rewolucja islamska, powodując upadek i wygnanie szacha Mohammada Rezy Pahlawiego, przekształcając ustrój tego kraju z monarchii konstytucyjnej w republikę islamską, rządzoną wedle praw i zwyczajów zgodnych z naukami Koranu opartych na szariacie, które regulują i podporządkowywują sobie każdy aspekt życia świeckiego i religijnego.

Ustrój Islamskiej Republiki Iranu jest wyjątkowym w skali światowej, posiadającym wiele instytucji i rozwiązań niemających odpowiedników w systemach politycznych innych państw. Jest to połączenie teokracji, czyli rządów duchownych, z elementami demokracji, gdzie najwyższą władzę ma i sprawuje przywódca duchowo-polityczny wybierany spośród wysokich teologów muzułmańskich przez Zgromadzenie Ekspertów, w skład którego wchodzą duchowni islamscy. Od 1989 roku nieprzerwanie Najwyższym Przywódcą (zwanym również rahbarem) pozostaje ajatollah Sajed Ali Chamenei. Formalną władzę wykonawczą sprawuje natomiast prezydent, będący jednocześnie szefem rządu, obieranym w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję, odpowiedzialnym przed rahbarem, parlamentem i narodem.

Żadna jednak ustawa czy rozporządzenie nie może zostać wprowadzone w życie bez zgody Rady Strażników Konstytucji, dwunastoosobowego ciała, w skład którego wchodzą teologowie i prawnicy, badający zgodność tych ustaw z prawem koranicznym i konstytucją. W razie sporów z parlamentem ostateczne i niepodważalne zdanie należy do Rady Arbitrażowej, zwanej również bardzo znamiennie Radą Ustalania Właściwego Porządku.

Owym "właściwym porządkiem" jest prawo koraniczne oparte na szariacie, nieprzewidujące rozdziału życia świeckiego i religijnego, oraz precyzyjnie je określające, co przekłada się na ściśłe regulacje dotyczące zwyczajów religijnych, organizacji władzy, a przede wszystkim codziennego życia i obyczajów każdego obywatela Iranu, które to prawo nie zawsze przewiduje poszanowanie podstawowych praw człowieka.

Takie właśnie aspekty codziennego życia, jak również i samej polityki Iranu, jego sytuacji wewnętrznej są tematem książki Vanny Vannuccini, która zastanawia się, jak wygląda i dokąd zmierza dzisiejsza Persja, od prawie już trzydziestu lat będąca republiką islamską.

Autorka powraca w swej książce do początków rewolucji ajatollaha Chomeiniego, wspomina wojnę z Irakiem w latach 1980–1988, lecz najsilniej skupia się na współczesnych latach trwania państwa islamskiego, poczynając od prób zreformowania i zliberalizowania życia, podjętych przez energicznego Mohammada Chatamiego, obranego w 1997 roku na urząd prezydenta, którego ukazuje jako jedną z ostatnich szans na demokratyzację życia i poszanowanie praw człowieka w Iranie.

Książka przedstawia i opisuje jego działania zmierzające do przekazania obywatelom chociaż namiastki wolności, jakiej nie doświadczali od chwili rewolucji, m.in. poprzez zezwolenie na drukowanie gazet i książek, lecz jednocześnie pokazuje ostateczny tragizm i samotność na scenie politycznej tej postaci, będącej tylko jednostką w licznej teokratycznej grupie konserwatystów islamskich sprawujących władzę w Iranie.

Vanna Vannuccini wykazuje również, iż wybór obecnego prezydenta, Mahmuda Ahmadinedżada, nie był przypadkiem, lecz finałem i wypadkową złożonych czynników socjologiczno-mentalnych charakteryzujących współczesne społeczeństwo irańskie, po części pragnące zmian, lecz równocześnie zdające sobie sprawę z bezsilności, stagnacji i braku silnego głosu sprzeciwu wobec autorytarnych rządów Najwyższego Przywódcy, od chwili zwycięskich wyborów wespół z prezydentem Mahmudem Ahmadinedżadem, człowiekiem, który donośnym tonem krytykuje systemy demokratyczne, opowiadającego się za jeszcze większym zaostrzeniem obowiązujących zasad i nakazów państwa prawa koranicznego, silnie wspieranych przez ideologicznie oddane bojówki islamskie w postaci Korpusu Strażników Rewolucji i sił oporu Basidżów.

W eseju zawarta jest trafna analiza dzisiejszego społeczeństwa perskiego, lecz ta książka to nie tylko podróż po sercach i umysłach ludzi, ale przede wszystkim wędrówka po współczesnym Iranie, od skąpanych w gorącym słońcu ruchliwych uliczek Teheranu po zoroastriańską świętą górę Czak Czak nieopodal świętego miasta Jazd, podczas której autorka stara się przybliżyć czytelnikowi myśli i odczucia spotkanych tam ludzi, ich poglądy i wizję życia w tym dalekim i pięknym kraju islamu.