"Krótka relacja o wyniszczeniu Indian" pióra dominikanina Las Casasa - to oskarżenie skierowane przeciwko kolonistom hiszpańskim.

Las Casas, biskup z Chiapa (Meksyk), był naocznym świadkiem działalności conquistadorów hiszpańskich w Środkowej i Południowej Ameryce w pierwszej połowie XVI w. Był to burzliwy okres podboju Meksyku, Guatemali, Peru, okres krwawych tyranów: Corteza i Pizarra, pod mieczami których legły zniszczone doszczętnie państwa Inków i Azteków, państwa indiańskie o wysokiej kulturze.

Ten gorliwy apostoł i obrońca Indian poświęcił całe niemal swe życie szerzeniu wiary Chrystusowej wśród Indian, broniąc ich przed chciwością i okrucieństwem Hiszpanów i skutecznie interweniował w ich sprawie na dworze hiszpańskim.

Przed oczyma czytelnika przesuwają się wstrząsające swą grozą i okropnością obrazy z historii zagłady Indian, których Hiszpanie opanowani żądzą zdobycia złota i pereł - niszczyli ogniem i mieczem nie szczędząc kobiet ni dzieci.

Autor ostro piętnuje metody postępowania Hiszpanów, którzy pozostałych przy życiu Indian zamieniali w niewolników traktując ich gorzej od bydła, chociaż plemiona indiańskie odnosiły się do kolonistów hiszpańskich z pełnym zaufaniem ludzi pierwotnych.

Dzieło biskupa Las Casasa wydrukowane w 1552 r. to jeden z pierwszych dokumentów demonstrujących potworne metody stosowane przez Europejczyków względem ludów kolorowych; to jeden z pierwszych protestów przeciwko niewoli i poniżaniu człowieka przez człowieka.

Dziś, w okresie coraz większego znaczenia i udziału ludów kolorowych z życiu politycznym, w okresie wzmożonej walki z kolonializmem na całym świecie - dzieło Las Casasa nabiera nowych rumieńców życia i dlatego należy je starannie przeczytać, by zapoznać się z tragedią plemion indiańskich tak okrutnie i bezwzględnie wyniszczanych przez hiszpańskich conquistadorów, których metody przejęli i udoskonalili później kolonizatorzy holenderscy, portugalscy, angielscy i inni w podbitych krajach, a które u nas stosowali najeźdźcy hitlerowscy.

Książka poprzedzona jest obszernym i cennym wstępem ks. dr Żywczyńskiego, prof. K.U.L., jednego z nielicznych w Polsce znawców tych zagadnień.

[Pax, 1956]