Litwa i Polska, Litwini i Polacy, historia i współczesność... Drogi obu tych państw i narodów krzyżują się od stuleci, dlatego nie ma Litwina, który byłby obojętny wobec Polaków, i nie ma Polaka, który byłby obojętny wobec Litwinów. Zapewne najgorszym okresem w relacjach pomiędzy oboma narodami było trzecie i czwarte dziesięciolecie XX wieku.

Po wybuchu II wojny światowej na Litwę ruszyli uchodźcy z Polski, szukając tam schronienia i ratunku. Jak na to patrzyli Litwini? Jaka była ich reakcja? Jak odnosili się do tych, których spotkało nieszczęście?

Na Litwie na ten temat powstało bardzo mało prac. Niewiele o tym napisano również w Polsce. Przyczyny tego należy upatrywać w tym, że w czasach sowieckich był to temat niepożądany, a dokumenty na temat uchodźców były rozproszone po zbiorach specjalnych i dostępne tylko dla nielicznych; z tych samych powodów także niektóre opublikowane w Polsce artykuły powstały jedynie w oparciu o wspomnienia i ówczesną prasę.

Dzięki wsparciu Ambasady Republiki Litwy polski czytelnik ma szansę zapoznania się z monografią płk. dr. Gintautasa Surgailisa, która w znaczący sposób wypełnia lukę w polskiej historiografii dotyczącej stosunków polsko-litewskich w latach 1939-40.


Płk dr Gintautas Surgailis, urodzony 25 marca 1956 we wsi Šeimyniškiai w rejonie uciańskim na Litwie. W 1979 r. ukończył studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wileńskiego, doktor nauk humanistycznych. Głównym obszarem jego badań naukowych jest historia litewskich sił zbrojnych. Autor 8 monografii, 32 artykułów naukowych oraz ponad 140 popularnonaukowych. Od 1992 r. do dziś redaktor naukowy poświęconego historii litewskiej wojskowości czasopisma naukowego "Karo archyvas". Podpułkownik rezerwy, obecnie dyrektor Instytutu Nauk Wojskowych Litewskiej Akademii Wojskowej im. gen. Jonasa Žemaitisa.

[Erica, 2013]