„Drze się jak dziad pod kościołem” - jeśli komuś w ogóle kojarzy się z czymkolwiek hasło „pieśni dziadowskie”, to niestety raczej z takim stwierdzeniem. Znacznie rzadziej na myśl przychodzi szanowana, szczególnie w świecie prawosławnym, postać lirnika wędrującego od wsi do wsi i śpiewem przekazującego wieści „z szerokiego świata”.

Na fali zainteresowania ponownym odkrywaniem muzyki wiejskiej dochodzi do prób reaktywowania zjawiska pieśni dziadowskiej. Niebagatelną rolę odgrywa w tym Piotr Grochowski, autor takich książek, jak „Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach”[1] czy „Straszna zbrodnia rodzonej matki. Polskie pieśni nowiniarskie na przełomie XIX i XX w.”[2]. Był on współorganizatorem i jednym z jurorów dwóch edycji Konkursu na Pieśń Dziadowską Nową, w latach 2008 i 2012. Prace laureatów konkursu zostały wydane w omawianej tu antologii.

Pamiętajmy, że pieśni dziadowskie charakteryzowały się poruszaniem aktualnej tematyki społeczno-obyczajowej, językiem wzbudzającym emocje (przypominały w tym dzisiejsze tabloidy), częstym pojawianiem się motywów religijnych. Takie są też teksty nowych pieśni dziadowskich. Wiele mówią ich tytuły. Na przykład „Najnowsza pieśń o misji księdza Natanka w Holandii, karczmie diabelskiej i cudzie, jaki sprawił Pan Jezus, żeby udaremnić diabelski podstęp i ustrzec duszyczkę przed piekłem”, „Prawdziwe zdarzenie o młodzieńcu zbrodniarzu, który nie słuchając rad rodzonej matki, zgubę straszną na siebie sprowadził i tym samym jej cierpienia na całe życie zadał” czy „Pieśń tragiczna o Euro turnieju futbolowym, co w Koronie i na Ukrainie się odbył Roku Pańskiego MMXII”. W antologii znajdują się teksty poważne, chwytające za serce, jak „O małym Andrzejku” (opowiadający historię śmierci dziecka zagryzionego przez psa), i wywołujące salwy śmiechu, jak „Przestroga przed zgubnym wpływem sklepów ciucholandami zwanych i złym rzeczy pojmowaniem”.

Warto zainteresować się niszowym, jak dotąd, zjawiskiem pieśni dziadowskiej. Najlepiej, jeśli uda się nie tylko przeczytać tekst, ale i posłuchać wykonania utworu[3].


---
[1] „Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009; zob.: Dziady: Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach (Grochowski Piotr)
[2] „Straszna zbrodnia rodzonej matki. Polskie pieśni nowiniarskie na przełomie XIX i XX w.”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010; zob.: Straszna zbrodnia rodzonej matki: Polskie pieśni nowiniarskie na przełomie XIX i XX wieku (Grochowski Piotr)
[3] W sieci dostępne są nagrania dwóch z pieśni umieszczonych w antologii: „Ballada o małym Andrzejku” i „Pieśń o Aniele Stróżu”.