(Czytatka zdradza co nieco.)

Pamiętam z dzieciństwa okładkę zbioru "Brzechwa dzieciom". I wiersze również. Jak nie pamiętać?

"Leń"

"Na tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.

«O, wypraszam to sobie!
Jak to? Ja nic nie robię?
A kto siedzi na tapczanie?
A kto zjadł pierwsze śniadanie?
A kto dzisiaj pluł i łapał?
A kto się w głowę podrapał?
A kto dziś zgubił kalosze?
O - o! Proszę!»

Na tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.

«Przepraszam! A tranu nie piłem?
A uszu dzisiaj nie myłem?
A nie urwałem guzika?
A nie pokazałem języka?
A nie chodziłem się strzyc?
To wszystko nazywa się nic?»

Na tapczanie siedzi leń,
Nic nie robi cały dzień.

Nie poszedł do szkoły, bo mu się nie chciało,
Nie odrobił lekcji, bo czasu miał za mało,
Nie zasznurował trzewików, bo nie miał ochoty,
Nie powiedział «dzień dobry», bo z tym za dużo roboty,
Nie napoił Azorka, bo za daleko jest woda,
Nie nakarmił kanarka, bo czasu mu było szkoda.
Miał zjeść kolację - tylko ustami mlasnął,
Miał położyć się - nie zdążył - zasnął.
Śniło mu się, że nad czymś ogromnie się trudził.
Tak zmęczył się tym snem, że się obudził."
-> A może "leń" miał skomplikowane życie wewnętrzne, co?

"Michałek"

"Był leń, co zwał się Michałek.
Nie robił nic w poniedziałek.

Spać poszedł, a wstał we wtorek
Dopiero na podwieczorek.

Zaczekał, aż przyszła środa,
Lecz czasu było mu szkoda.

Do książki zabrał się w czwartek,
Lecz nawet nie rozciął kartek.

Pomyślał: «Jutro jest piątek,
Więc w piątek zrobię początek».

A w piątek rzekł: «Na sobotę
Odłożę raczej robotę».

Przyszła sobota. «W niedzielę
Odpocznę wpierw mało-wiele,
A za to już w poniedziałek
Odrobię cały kawałek».

We wtorek rzekł: «Źle się czuję...».
A w środę dostał dwie dwóje.

Do domu wrócił Michałek,
Przygładził smętnie przedziałek,

I w ojca wlepiwszy ślepia,
Rzekł: «Nauczyciel się czepia»."
-> To bardziej o moich "podopiecznych" czy o mnie?

"Żołądek"

"Żarłoki mają złe zwyczaje,
A kto się na noc zbytnio naje,
Temu żołądek spać nie daje.

Ręce więc złoszczą się z początku:
«Ty nam nie dajesz spać, żołądku,
To jest, żołądku, nie w porządku!».

Niebawem głowa się odzywa:
«Na złych manierach ci nie zbywa,
Przez ciebie jestem nieszczęśliwa».

Po chwili krzyk podnoszą nogi:
«Chcemy już spać, żołądku drogi,
A ty zakłócasz sen nasz błogi».

Wątroba kwęka: «Pora nocna,
Już ze snu się wybiłam do cna,
A wszak nie jestem taka mocna».

Serce się tłucze coraz głośniej:
«Żołądku, miotasz się nieznośnie,
Przez ciebie moich snów nie dośnię!».

Oczy i usta jęczą z cicha,
Zgrzytają zęby, język prycha:
«Żołądku, dość już, dość, u licha!».

No a żołądek, płacząc prawie,
Wzdycha: «Cóż mogę rzec w tej sprawie?
Ja się nie bawię, tylko trawię,
A do strawienia mam, niestety,
Dwie bułki, masło, ser, kotlety,
Jeszcze daleko mi do mety...».

Żarłoki mają złe zwyczaje
I kto się na noc zbytnio naje,
Ten niewyspany potem wstaje."
-> W punkt.

"Na straganie"

"Na straganie w dzień targowy
Takie słyszy się rozmowy:

«Może pan się o mnie oprze,
Pan tak więdnie, panie koprze».

«Cóż się dziwić, mój szczypiorku,
Leżę tutaj już od wtorku!»

Rzecze na to kalarepka:
«Spójrz na rzepę - ta jest krzepka!»

Groch po brzuszku rzepę klepie:
«Jak tam, rzepo? Coraz lepiej?»

«Dzięki, dzięki, panie grochu,
Jakoś żyje się po trochu.

Lecz pietruszka - z tą jest gorzej -
Blada, chuda, spać nie może».

«A to feler» -
Westchnął seler.

Burak stroni od cebuli,
A cebula doń się czuli:

«Mój buraku, mój czerwony,
Czybyś nie chciał takiej żony?»

Burak tylko nos zatyka:
«Niech no pani prędzej zmyka,

Ja chcę żonę mieć buraczą,
Bo przy pani wszyscy płaczą».

«A to feler» -
Westchnął seler.

Naraz słychać głos fasoli:
«Gdzie się pani tu gramoli?!»

«Nie bądź dla mnie taka wielka» -
Odpowiada jej brukselka.

«Widzieliście, jaka krewka!» -
Zaperzyła się marchewka.

«Niech rozsądzi nas kapusta!»
«Co, kapusta?! Głowa pusta?!»

A kapusta rzecze smutnie:
«Moi drodzy, po co kłótnie,

Po co wasze swary głupie,
Wnet i tak zginiemy w zupie!»

«A to feler» -
Westchnął seler."
-> Lubię.

"Ptasie plotki"

"Usiadła zięba na dębie:
«Na pewno dziś się przeziębię!

Dostanę chrypki, być może,
Głos jeszcze stracę, broń Boże,

A koncert mam zamówiony
W najbliższą środę u wrony.»

Jęknęły smutnie żołędzie:
«Co będzie, ziębo, co będzie?

Leć do dzięcioła, do buka,
Niech dzięcioł ciebie opuka!»

Podniosła lament sikora:
«Podobno zięba jest chora!»

Gil z tym poleciał do szpaka.
«Jest sprawa taka a taka:

Mówiła właśnie sikora,
Że zięba jest ciężko chora.»

Poleciał szpak do słowika:
«Ze słów sikory wynika,

Że zięba już od miesiąca
Po prostu jest konająca.»

Słowik wróblowi polecił,
By trumnę dla zięby sklecił.

Rzekł wróbel do drozda: «Droździe,
Do trumny przynieś mi gwoździe.»

Stąd dowiedziała się wrona,
Że zięba na pewno kona.

A zięba nic nie wiedziała,
Na dębie sobie siedziała,

Aż jej doniosły żołędzie,
Że koncert się nie odbędzie,

Gdyż zięba właśnie umarła
Na ciężką chorobę gardła."
-> Zupełnie jak wśród ludzi!

"Sowa"

"Na południe od Rogowa
Mieszka w leśnej dziupli sowa,
Która całą noc, do rana,
Tkwi nad książką, zaczytana.
Nie podoba się to sroce:
«Pani czyta całe noce,
Zamiast się pokrzepić drzemką,
Pani czyta wciąż po ciemku.
Czyta się, gdy światło świeci,
To zły przykład jest dla dzieci!».

Ale sowa, mądry ptak,
Odpowiada na to tak:
«U-hu, u-hu, u-hu,
Nie brzęcz mi przy uchu,
Jestem sowa płowa,
Sowa mądra głowa,
Badam dzieje pól i łąk,
Jeszcze mam czterdzieści ksiąg».

Dzięcioł, znany weterynarz,
Rzekł: «Ty sobie źle poczynasz,
To niezdrowo, daję słowo,
To niezdrowo, moja sowo,
Dawno przecież zapadł zmrok,
Strasznie sobie psujesz wzrok,
Jak oślepniesz - będzie bieda,
Nikt ci nowych oczu nie da,
Nie pomoże i poradnia,
Czytać chcesz, to czytaj za dnia!».

Ale sowa, mądry ptak,
Odpowiada na to tak:
«U-hu, u-hu, u-hu,
Zmiataj, łapiduchu,
Jestem sowa płowa,
Sowa mądra głowa,
Trudno, niech się ściemnia w krąg,
Jeszcze mam czterdzieści ksiąg».

Na południe od Rogowa
Mieszka w leśnej dziupli sowa.
Wzrok straciła całkowicie,
Zmarnowała sobie życie;
Kiedy sroka leci w pole,
Pyta: «Czy to ty, dzięciole?».
Kiedy dzięcioł mknie wysoko,
Woła: «Dokąd lecisz, sroko?».
Przeczytała ksiąg czterdzieści,
Dowiedziała się z ich treści,
Że kto czyta, gdy jest mrok,
Może łatwo stracić wzrok."
-> Jakby o mnie?

"Lis"

"Rudy ojciec, rudy dziadek,
Rudy ogon - to mój spadek,
A ja jestem rudy lis.
Ruszaj stąd, bo będę gryzł."
-> Hihihi ^^ (wyjaśniam datę: edytuję czytatkę).

"Niedźwiedź"

"Proszę państwa, oto miś.
Miś jest bardzo grzeczny dziś,
Chętnie państwu łapę poda.
Nie chce podać? A to szkoda."
-> Miś sam wie, czego chce.

"Dzik"

"Dzik jest dziki, dzik jest zły,
Dzik ma bardzo ostre kły.
Kto spotyka w lesie dzika,
Ten na drzewo szybko zmyka."
-> Co za panika.

"Suseł"

"Ręka by mi z żalu uschła,
Gdybym nie opisał susła,
Bo ta nader miła postać
Powinna do bajki się dostać.

Powszechnie wiadomo chyba,
Że suseł - nie płaz, nie ryba,
Nie ptak, co ma puch i pierze,
Suseł - to futerkowe zwierzę.

Ma przy tym sierść tak ładną,
Że ludzie futro mu kradną.
Byłby sobie suseł rósł, a
Ludzie zabijają susła.

Ma on więc głęboką norę,
Ma też korytarze spore,
Raz-dwa - i pod ziemię się wśliźnie,
A mieszka na Lubelszczyźnie,
Wśród pastwisk, pod Nałęczowem,
W klimacie suchym i zdrowym.

Suseł na zimę się zżyma,
Więc kiedy nadejść ma zima,
Zapada w sen w swojej norze
I do wiosny się zbudzić nie może.

Dlatego o każdym śpiochu
Zaczęto mówić po trochu
«Śpi jak suseł». A w Nałęczowie
Zrobiło się z tego przysłowie."
-> Fajne powiedzenie.

"Stryjek"

"Miał stryjek pod Gródkiem
Chałupę z ogródkiem.
«Dużo z tym zachodu,
Dosyć mam ogrodu!».
I wszystko, co miał, to
Zamienił na auto.
Zyskał wiele-mało,
Dobrze mu się działo.

Jeździł autem tydzień,
Kiepsko jakoś idzie.
«Dużo z tym zachodu,
Nie chcę samochodu,
Zrobię znów zamianę,
Lepszą rzecz dostanę».
Dostał krowę białą,
Dobrze mu się działo.

Wypił wiadro mleka,
Ale znów narzeka:
«Mam ja krowę białą,
Za to mleka mało.
Chętnie ją zamienię
Na radio w tej cenie».
No i oddał rad ją,
Biorąc w zamian radio.
Zyskał wiele-mało,
Dobrze mu się działo.

Lecz radio, jak wiecie,
Bardzo trzeszczy w lecie...
Stryjek myśli sobie:
«Ano wiem, co zrobię,
Pudło to zamienię
Na żywe stworzenie».
Mieszkał chłop przy szosie,
Dał za radio prosię.
Chętnie wziął je stryjek,
Pocałował w ryjek:
«Jak nastanie bieda,
To się prosię sprzeda».

Poszedł stryjek lasem,
Przyśpiewując basem,
Dźwiga swoje prosię:
«Wolę pozbyć go się,
Mdleją ręce obie,
Więc najlepiej zrobię,
Jeśli to stworzenie
Znów na coś zamienię».

Siedział drwal pod lasem
Z siekierką za pasem.
Stryjek tedy rzecze:
«Posłuchaj, człowiecze,
Otóż sprawa taka -
Ja ci dam prosiaka,
Ty siekierkę daj mi,
Zyskam coś przynajmniej».
Zyskał wiele-mało,
Dobrze mu się działo.

Poszedł stryjek lasem
Z siekierką za pasem.
Myśli poniewczasie:
«Na cóż ona zda się?
Jak spadnie na nogę,
Stracić nogę mogę!».
Więc zamienił stryjek
Siekierkę na kijek...

Zyskał wiele-mało,
dobrze mu się działo,
bo dostał po dziadku
cztery domy w spadku."
-> ... no właśnie.

Oczywiście wiersze na 5, patrząc całościowo (tylko "Baśń o korsarzu Palemonie", "Baśń o stalowym jeżu", "Magik", "Pan Drops i jego trupa", "Pan Szczuka", "Przygoda króla jegomości", "Wyprawa na «Ariadnie»", "Za króla Jelonka" oraz "Trzy wesołe krasnoludki" i "Krasnoludki w ciepłych krajach. Nowe przygody trzech wesołych krasnoludków" na 3, "Pan Doremi i jego siedem córek" na 3+, a "Baśń o rudobrodym koźle" i "Przygoda Lutka: Historia krótka" na 4). Zbiory generalnie oceniłam na 5 (poza "Najpiękniejszymi bajkami" z Zielonej Sowy - 4).

(Nie posiadam obecnie raczej żadnej księgi zbierającej wszystkie dokonania Brzechwy dla dzieci. Gdybym miała kupić sobie albo polecić jakimś rodzicom, zdecydowałabym się chyba na "Wiersze" i "Bajki" z serii "Dzieła wszystkie" Naszej Księgarni - dość przyjemne i prawdopodobnie pełne wydania.)

Jan Brzechwa dzieciom (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Brzechwa dzieciom (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wiersze dla dzieci (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Najpiękniejsze wiersze dla dzieci (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Ulubione wierszyki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wielka księga wierszy (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Księga wierszy (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Księga wierszy najfajniejszych (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Księga wierszy dla najmłodszych (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wiersze z charakterem (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wiersze (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wiersze [Dzieła wszystkie] (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Bajki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Najpiękniejsze bajki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Bajki i baśnie (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Bajki samograjki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Sto bajek (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wiersze wybrane [PIW 1981] (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Androny (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Arbuz (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Atrament i Kwoka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Bajka o królu (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Baśń o korsarzu Palemonie (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Baśń o stalowym jeżu (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Chrząszcz (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Dwie gaduły (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Dżungla (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Entliczek-pentliczek (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Foka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Fruwająca krowa (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Globus (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Grzyby (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Hipopotam (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Jajko (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Jak rozmawiać trzeba z psem (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Jeż (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kaczka-dziwaczka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kaczki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kanato (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Katar (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kijanki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kłamczucha (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kokoszka - smakoszka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Koziołeczek (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Kwoka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Latający pogrzebacz; Psipazur; Poszła w las nauka; Pchła Szachrajka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Leń (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Lis i jaskółka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Magik (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Mrówka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Na straganie (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Na wyspach Bergamutach (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Od baśni do baśni (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Opowiedział dzięcioł sowie (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Oto bajka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pali się! (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pan Doremi i jego siedem córek (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pan Drops i jego trupa (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Panieneczka z pudełeczka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pan Soczewka w puszczy (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pan Soczewka na Księżycu (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pan Soczewka na dnie oceanu (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pchła Szachrajka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pomidor (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Portrety (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Poszła w las nauka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Prosimy do zwierzyńca (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Przygoda Króla Jegomości (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Przygoda króla jegomości; Dwa koguty; Baśń o rudobrodym koźle; Depesza (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Przygoda Lutka: Historia krótka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Przygody rycerza Szaławiły (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Przyjście lata (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Psie smutki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Ptasie plotki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Pytalski (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Rozmawiała gęś z prosięciem: Wybór wierszy (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Ryby, żaby, raki (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Samochwała (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Siedmiomilowe buty (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Skarżypyta (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Sójka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Sum (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Szelmostwa Lisa Witalisa (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Śmiechu warte (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Tańcowała igła z nitką (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Tydzień (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Wyprawa na "Ariadnie" (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Za króla Jelonka (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Zoo (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Zwierzyniec (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Żaba (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Żuk (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Żuraw i czapla (Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor))
Był sobie król (antologia; Słowacki Juliusz, Konopnicka Maria, Makuszyński Kornel i inni)
Poeci dla dzieci (antologia; Bełza Władysław, Birkenmajer Józef, Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor) i inni)
Wiersze i wierszyki: Ponad 60 wierszy dla dzieci [Wilga] (antologia; Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor), Czechowicz Józef, Fredro Aleksander i inni)
Wierszyki dla dzieci (antologia; Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor), Frączek Agnieszka (ur. 1969), Szczerba Marek i inni)
Śmieszne wierszyki (antologia; < praca zbiorowa / wielu autorów >)
Bajki wierszem (antologia; Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor), Rogoszówna Zofia, Świrszczyńska Anna i inni)
Koszyk pełen wierszy (antologia; Beszczyńska Zofia, Brzechwa Jan (właśc. Lesman Jan Wiktor), Chotomska Wanda i inni)