Sięgnęłam w końcu po książkę Amosa Oza, który jest podobno jednym z najpoważniejszych kandydatów do Nagrody Nobla. To tak często nagradzany pisarz, że wstyd byłoby go nie znać.

Niedawno wydane zostały opowiadania „Wśród swoich”. Zbiór składa się z ośmiu historii rozgrywających się pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku. W sumie tworzą one opowieść o mieszkańcach kibucu. Stanowią jakby ich portrety. Dlatego można je traktować jak całość, jak miniaturową powieść.

„Wśród swoich” to utwór realistyczny o uniwersalnej wymowie. Może i nie ma w nim nic nowatorskiego czy zadziwiającego, jednak jest specyficzna atmosfera, która nie pozwala przestać czytać.

Mieszkańcy kibucu są pionierami, którzy budują nowe społeczeństwo. Często okaleczeni doświadczeniami minionej wojny, ukazują własne marzenia, tęsknoty, ale i porażki, i ułomności. To, co ich spotyka, ma charakter uniwersalny. Jest miłość, zdrada, śmierć (strach przed nią), zawiść, zazdrość, samotność, rozczarowanie obecnym światem. Jest ojciec martwiący się o osiemnastoletnią córkę mającą romans z mężczyzną o trzydzieści lat starszym, jest chłopiec pragnący wyjechać do Włoch, by studiować, na co rada kibucu nie bardzo chce się zgodzić, jest też dziecko prześladowane przez rówieśników. Ostatnie opowiadanie ukazuje śmierć staruszka, który przeżył Holocaust, ale nie stracił wiary w człowieka. Tłumaczy jednemu z bohaterów: „Człowiek z natury jest dobry i szczodry. Dopiero wypaczenia społeczne pchają go ku egoizmowi i okrucieństwu”[1]. Opowiada również o Niemcach, których spotkał podczas wojny. Według niego to proste chłopaki, którym zrobiono wodę z mózgu. I tylko „ze względu na pranie mózgu robili straszne rzeczy, chociaż sami w sobie nie byli straszni, tylko zepsuci. Zepsute idee ich zdeprawowały”[2]. Ciekawą postacią jest również Hania Kalisz, która dostrzega w kibucu zawiść i zazdrość pomiędzy ludźmi, a tym samym sztuczność tej społeczności. Chce pomóc synowi, by mógł wyjechać do Włoch. Opowiadanie to ukazuje, jak bardzo każdy jest tu uzależniony od decyzji innych mieszkańców kibucu. Czasami miałam wrażenie, że miejsce to przypomina więzienie, w którym decyduje się o najbardziej intymnych sprawach ludzkiego życia.

Książka zmusza do refleksji. Nie od razu jednak mi się spodobała, dopiero po trzecim opowiadaniu dałam się wciągnąć w atmosferę świata przedstawionego przez Oza. Kiedy przeczytałam ostatnie opowiadanie, żałowałam trochę, że to już koniec.


---
[1] Amos Oz, „Wśród swoich”, wyd. Rebis, 2013, s. 133.
[2] Tamże, s. 141.


[tekst recenzji zamieściłam również na swoim blogu]