François-René wicehrabia de Chateaubriand, prozaik, polityk, dyplomata, podróżnik, świadek i uczestnik najważniejszych wydarzeń we Francji od ancien régime'u po rok 1848, współczesny Ludwika XVI, Rewolucji, Napoleona, Restauracji, Ludwika-Filipa - jest autorem książek, które należą do kanonu literatury francuskiej: "Atala", "René", "Geniusz chrześcijaństwa", "Męczennicy" przyniosły mu już za życia niebywałą sławę i postawiły w rzędzie najwybitniejszych pisarzy Francji. Jest to pozycja historycznie niezachwiana, ale dziś już, po części przynajmniej, martwa: pisarz nie żyje dzięki szacownemu miejscu w podręcznikach literatury i programach szkolnych. Szczęściem dla siebie - i dla potomności - Chateaubriand przez wiele lat swego długiego życia pisał pamiętniki, które pozostały żywe, dziś przy ogromnym zainteresowaniu literaturą pamiętnikarską, bardziej może żywe niż kiedykolwiek. I nic dziwnego: "Pamiętniki zza grobu" należą do niekwestionowanych arcydzieł gatunku. I to ze wszystkich punktów widzenia: pisał je mistrz pióra, wielki artysta prozy; człowiek o równie wyjątkowej inteligencji jak i zmyśle obserwacji; portrecista osób i wydarzeń, w opis swego niezwykłego życia zdolny włączyć całą dziejącą się wokół historię, kraje, kontynenty. Romantyk z odczuwania i człowiek z nieubłaganą trzeźwością malujący wielkich historii - królów, Napoleonów, Waszyngtonów, Dantonów, Robespierre'ów, których miał o wyciągnięcie ręki; arystokrata z tradycji, demokrata z upodobania; kochanek przyrody, muz i najpiękniejszych kobiet; wzór najbardziej próżnych ambicji i największej niezależności duchowej: Chateaubriand ukazuje się takim, jakim pokazać się chciał i jakim pokazać się nie chciał, ale tak, jak pragnął,  z z a  g r o b u. W ogromnej panoramie swego czasu i w całym blasku swojej pisarskiej wielkości.


[tekst z obwoluty]

[PIW, 1991]