Wszystkie reżimy totalitarne są okrutne. Każdy niszczy przede wszystkim swoich obywateli. Książka Vaddey Ratner "W cieniu drzewa banianu" przypomina nieco wspomnienia Krystyny Chiger zawarte w opowieści "Dziewczynka w zielonym sweterku". Tu i tam główną bohaterką i narratorką jest mała dziewczynka, której życie zmieniło się w koszmar z powodu, o którym małe dziewczynki nie mają pojęcia.

Raami pochodzi z królewskiego rodu. Jej ojciec jest księciem. Mimo że kilka lat temu obalono monarchię w Kambodży, Raami z bliskimi żyje w dostatku i spokoju. Ma radosne dzieciństwo w kochającej się rodzinie. Dzieciom taki stan wydaje się naturalny i stały. Dlatego gdy w 1975 roku organizacja Czerwonych Khmerów zagarnęła władzę, świat się zawalił.

Czerwoni Khmerzy, organizacja o ideologii skrajnie komunistycznej, w ramach wprowadzanych przez siebie nowych porządków wywiozła setki tysięcy ludzi do obozów pracy. Trafiła tam także Raami z rodziną. W fatalnych warunkach, głodując, pracowali ponad siły. Byli jednostkami ideologicznie podejrzanymi, "wrogami" bo pochodzili z arystokracji, a ojciec Raami był poetą i księciem. Trudno było ludziom przyzwyczajonym do dobrobytu w ich miejskiej rezydencji w Phnom Penh zaaklimatyzować się w prymitywnych warunkach. Raami musi błyskawicznie dorosnąć.

"W cieniu drzewa banianu" jest wzruszającą opowieścią o nieszczęściu. Tragedia tysięcy męczonych i mordowanych ludzi przefiltrowana przez wrażliwość dziecka i widziana z jego perspektywy. Narracja Raami jest spokojna, a język pełen poezji z niezwykłymi metaforami spotykanymi właśnie w poezji wschodu. Z ludzi wschodu emanuje spokój i powściągliwość. Taka jest też opowieść Raami.

Książka Vaddey Ratner jest jeszcze jednym dowodem na to, że system komunistyczny to system zbrodniczy. Wydarzenia opisane w powieści mają swoje źródło w biografii autorki. Tym ciekawsza jest ta książka, im więcej w niej prawdy.



W cieniu drzewa banianu (Ratner Vaddey)