Peter Englund jest moim ulubionym historykiem piszącym oryginalne opracowania historyczne, które czyta się jak najlepszą powieść. Polowałam na tę książkę od kilku lat, głównie na Allegro, bo nigdzie indziej jest nie do dostania. Wreszcie się udało.

Jak wskazuje tytuł, przedstawione są tu losy bitwy pod Połtawą (rok 1709), która okazała się kluczowa dla całej Europy Środkowo-Wschodniej, a co za tym idzie, przesądziła o pozycji Polski na najbliższe kilkaset lat. Król szwedzki Karol XII postanowił zniszczyć rodzącą się potęgę rosyjską i wraz ze swoją armią pomaszerował na Moskwę. Był pierwszym wodzem w nowożytnej historii (kolejny pojawi się dopiero za 100 lat), który stracił tysiące ludzi w otchłaniach ukraińskich stepów i poniósł druzgocącą klęskę. Przyczyny były klasyczne: nadmierna pewność siebie, brak przygotowania na ciężką, rosyjską zimę, niedocenienie przeciwnika, który w obronie swojego terytorium rzucił na szalę wszystko, co posiadał. W efekcie nie tylko skończyły się wielkomocarstwowe sny Szwecji, ale i powoli zaczęła gasnąć gwiazda Rzeczpospolitej. Na europejskiej scenie pojawiła się nowa licząca się siła: Rosja.

Książka Engelunda zainteresuje głównie miłośników historii. Jest ciekawie napisana, bardzo ładnie wydana (Finna, 2003), zawiera odręcznie rysowane mapki przedstawiające kolejne ruchy wojsk, plany potyczek, samej bitwy, a także trasę wycofywania się armii szwedzkiej. Między batalistyczne analizy i opisy walk autorowi udało się zręcznie wpleść kilka autentycznych historii opisujących losy zwykłych szwedzkich żołnierzy. Wszystko to sprawia, że „Połtawa” jest znakomitą lekturą.